ᠵᠠᠯᠠᠭᠤ ᠥᠬᠢᠨ ᠤ ᠡᠳᠤᠷ ᠤᠨ ᠲᠡᠮᠲᠡᠭᠯᠡᠯ

Анне Фра нк За лу у о х ины ө дрийн тэмдэглэл Оршил Асар бо гино х о н х у гацаанд ч у тга тө гө лдө р амьдар ч бо ло х ыг х ар у у лж чадсан о х ин бо л 1 5 насандаа нацист Гер маных о р их лагер ьт нас бар сан Анне Фр анк х эмээх евр ей о х ин юм. Тү ү ний бичиж ү лдээсэн ө др ийн тэмдэглэл нь фашизмын гамшиг, дэлх ийн х о ёр ду гаар дайны ү еэр евр ейчү ү дийнту у лсан зо вло н, амьдр ах х ү сэл тэмү ү ллийн гайх амшигт гэр ч бо ло н ү лдсэн юм. Аннегийн ө др ийн тэмдэглэлийг Амер икийн ах лах су р гу у лийн су р агчдын заавал у нших но мын жагсаалтанд о р у у лж биелээгү й х ү сэл мө р ө ө дө л,амьдр алыг таних , ө ө р ийгө ө о ло х ыг х ү ссэн о х ины чин х ү слийн ү гийг сая сая х ү ү х дү ү д у ншсаар байна. Аннелис Мар ие бу юу Анне Фр анк 1 9 2 9 о ны 6 -р сар ын 1 2 -нд Гер маны Фр анкфу р т х о то д Отто Фр анк, Эдит Фр анкнар ын бага о х ин бо ло н тө р жээ. Тэдний у у ган о х ин Мар го т нь Аннегаас гу р ван насаар эгчмэд байв. Фр анкийнх жү ү дү ү дийг ялгавар лан гаду у р х даггү й бү сэд амьдар ч байсан ту л Аннегийн бага нас нь като лик, лютер ан, иу дейшү тлэгт ү еийнх нийх ээ ду нд аз жар галтай сайх ан ө нгө р ч байсан юм. Фр анкийнх ч иу дейн у ламжлалт ёс заншлыг тө дийлө н х ату у бар имталдаггү й айл байжээ. Аннегийн эцэг Отто Фр анк дэлх ийн нэгдү гээр дайнд о р о ло н Гер маны о фицер ү ү диййн гавъяаны о до нго о ршагну у лж явсан сайн бо ло вср о лто й, гайх амшигт баялаг но мын сантай, гэр бү лээ эр х эмлэн дээдэлдэг х ү н байв. Хар ин х атагтай Фр анк нө х р ө ө сө ө илү ү шашинд чин сү сэгтэй эмэгтэй байжээ. 1 9 3 3 о нд Фр анкфу р тийн о р о н ну тгийн со нгу у лиар А.Гитлер ийн нам ялж, ар ьсны ү зэл даамжр ах шинжтэй бо лсо ндФр анкийнх Хо лланд р у у нү ү х ээр шийдсэн юм. Тэднийх Гер манаас Хо лланд р у у дү р вэсэн 3 0 0 .0 0 0 жү ү дү ү дийн нэг байлаа. 1 9 3 4 о нд тэднийх Амстер дамд тө вх нө жээ. Тэдний у у ган о х ин Мар го т математикт то лго й цо х иж байх адАнне нь аливааг у ншиж о йлго х бо ло н бичих авьяастайгаа х ар у у лж эх элсэн байна. Аннегийн багын найз нар ын нэг Ханне Го слар ду р сах даа “Анне дандаа л юу ч юм бичиж байдаг. Тү ү нийгээ х амгаалах ын тө лө ө х ө вгү ү дтэй гарзө р ү ү лэх эд ч бэлэн. Бичдэг юмных аа ту х ай ам нээх гү й ну у цлан нандигнадаг байж билээ. Эгч дү ү Мар го т, Анне х о ёр тэс ө ө р о х ид байсан. Мар го т ү лгэр жишээ о х ины жишгээр биеэ авч явдаг, ду у цө ө тэй бү р эгдү ү , нээлттэй зантайгаасгадна х о о л х ийх мэтийн гэр ийн ажил х амгийн у йтгар тай зү йл х эмээн яр ьдаг, ямагт ө вө р мө ц сэтгэдэг о х ин байлаа“ х эмээсэн байдаг. 1 9 4 0 о нд Гер ман Хо лланд р у у до вто лж эзэлснээр жү ү дү ү дийг ялгавар лан гаду у р х аж, мө р дө н мө шгиж эх элжээ. 1 9 4 1о нд Отто Фр анк евр ей эзэнтэй ко мпанийг х о р игло ж эх лэх эд “Пектаго н“ х эмээх ко мпаниа И.Клейман гэдэг х амтр агчдаа шилжү ү лсэн юм. 1 9 4 2 о нд эцэг эх нь Аннед 1 3 насных нь тө р сө н ө др ө ө р нь го ёмсо г тэмдэглэлийн дэвтэр бэлэглэсэн нь о х иныггайх амшигт тэмдэглэлээ бичих эд х ү р гэжээ. Анне тэмдэглэлээ х амгаас до тнын найз о х инд то о цо н Китти гэж нэр лэсэн юм. Энэ ү еэр Аннегийн эгч Мар го тыг бө ө нө ө р х о р их лагер ьт яву у лах зар лан ду у дах ир ү ү лсэн байна. Энэө др ө ө с эх лэн Фр анкийн гэр бү л гер манчу у дын мө р дө лтө ө с зу гтан ко мпанийх аа байр ны дээвр ийн х ө ндийд х амт ажиллаж байсан нэгэн х ү ний гэр бү лтэй х амт х о р го до х бо лсо н юм. Анне гер ману у даас ну у гдан бү гж байх даатэмдэглэлээ бичсээр х о р го до х байр ны амьдр ал, зо вло н бэр х шээл, х амт бү гж байсан 1 7 настай Петер х эмээх х ө вгү ү нд ө гсө н анх ны х айр , бо до л санаа мэдр эмжээ бү гдийг со нир х о лто йго о р бичиж ү лдээсэн юм. Фр анкийнх ныбү гж ну у гдсан тү гшү ү р дү ү р эн ч элэг бү тэн амьдр алыг эцэс бо лго со н тэр гу нигт ө дө р бо л 8 -р сар ын 4 байлаа. Тэр ө дө р гер маны SS-ийн нэг о фицер , Хо лландын 3 цагдаа тэдний байр анд гэнэт дайр ан о р ж ир сэн юм. Хо р го до хбайр анд ну у гдаж байсан х ө ө р х ийлө лтэй 8 х ү нийг тэдэнд ту салж байсан х о ёр ажилтны нэг нь гер манчу у дад илчилсэн гэж ү здэг. Тэдний бар ивчлагдсаны дар аа х о р го до х байр ны шалан дээр х ө сө р х эвтсэн Аннегийн дэвтр ийгу р ьд х о о л х ү нс зө ө н ту салж байсан Мийп бү сгү й о лжээ. “Бид дээвр ийн х ө ндий р ү ү гар ч шалан дээр Аннегийн дэвтэр у насныг х ар аад Беп ү ү нийг бу шу у х ан ав гэх эд тэр салганасан гар аар аа дэвтр ийг аваад бид бу у цгаасан. Бидү нэх ээр айсан. Тэр гу нигт х о р го до х байр наас гар ангу у таа би цө х ө р сө н ду у гаар “Үү нийг яах вэ︖ Бэп“ гэж асу у сан сан. Тэр х ар ин надад дэвтр ийг ө гч “Чи илү ү эгчмэд х ашр аар аа ү ү нийг х адгалж яв“ гэсэн“ х эмээн ду р ссан байдаг. Анне Мар го т х о ёр Бер ген-Бельзений х о р их лагер р у у , Даан, Ду ссель, эх нэр нө х ө р Фр анк нар Освенцим р у уачигджээ. 1 9 4 5 о ны нэгдү гээр сар д Аннегийн ээж Эдит Освенцимд нас бар жээ. Анне, Мар го т х о ёр чө лө ө лө гдө х ө ө с х эдх эндо ло о х о но гийн ө мнө Бер ген-Бельзенд х о о р о ндо о ганцх ан х о но гийн зө р ө ө тө й гэдэсний х ижгээр насан эцэслэсэн юм. Хар ин эцэг Фр анк л Освенцимыг чө лө ө лө гдө х х ү р тэл амьд байж эр х чө лө ө тэй зо лго со н байна. Аннегийнх айр тай х ө вгү ү н Петер гер манчу у д х о р их лагер ийг нү ү лгэх ү ед х ө л дээр ээ явах чадалтай х о р игдлу у дыг ачих ад тө в х о р их р у у жагсан о до х ыг бие нь му у байснаас х о цо р со н Отто Фр анк сү ү лчийн у даа х ар снаа ду р ссан байдаг.Ир ээдү йд агу у зо х ио лж бо ло х ыг х ү сэн мө р ө ө дө ж явсан Анне о х ин ү р гэлжийн 1 5 насандаа мө нх р ө н ү лдэж, бичиж ү лдээсэн ө др ийн тэмдэглэлийг нь сая сая х ү ү х дү ү д у ншиж, тү ү ний ту х ай бү р эн х эмжээний х о ёр кино бү тээж, мянгамянган шү тэн бишр эгчид нь энэ о х ины ту х ай эссе, сэтгэгдлээ бичсээр байна. Ингээд “Анне Фр анкийн ө др ийн тэмдэглэл“-ийг таалан у ншина у у . Орчу у лса н Б.Амина 1 9 4 2 о ны зу рга ду га а р са рын 1 4 . Ням га риг Би ба а са н га р и ги й н ө глө ө зур га а н ц а гт сэр эв. Тө р сө н ө дө р ма а нь ба й са н бо ло хо о р эр т сэр элгү й яа ха в. Ха р и нсэр мэгц ээ бо со ж бо ло хгү й юм чи нь зур га а н ц а г дө чи н та ва н ми нут хү р тэл о р о ндо о хэвтэх хэр эг га р а в. Гэвч тө дө лгү й тэсч яда а д Мо о р хо н гэдэг муужга й ба й га а га лын ө р ө ө р ү ү гү й н о р во л тэр ми нь эр хлэн угта в. До ло обо лго о д а а в ээж дээр о р ж, тө р сө н ө др и й нхө ө бэлги й г ха мтда а ү зэж, за дла ха а р зо чдын ө р ө ө нд о р о в. Тэгэхэд л би тэмдэглэли й н дэвтэр ча ма й га а эхлэн ха р са н шү ү дээ. Ми ни й тө р сө н ө др и й н ха мги й н са й ха н бэлэг л чи ми нь ба й ла а .Ча мта й ми нь ха мт са р на й ц эц ги й н ба гла а , ха луун о р ны ка ктус, ц ээнэ ц эц ги й н мө чи р тэр гү ү тэн ба й в. Тэдгээр нь а мьд ц эц ги й н ба гла а ны эхни й х нь ба й са н. Да р а а нь ха р и н на да д хи чнээн ч о ло н ба гла а ц эц эг и р эв, бү ү мэд. Аа в ээжхо ёр ч на да д зө ндө ө и х юм бэлэглэв. Анд на й з на р ма а нь ч и х л бэлэг ө гсө н. Нэг л мэдэхэд “Ca mera Ob su ra “ гэсэн Хо лла ндын нэр тэй но м, о луула а то гло х на а да м, тө р ө л бү р и й н а мтта н, тэвчээр со р и х то гло о м, ха тгуур зү ү н го ёл,Ио зеф Ко хенши й н “Хо лла нд до мо г туульс“, “Дей си с уула нд а ялса н нь“ гэдэг но мнууд, ба с мө нгө тө гр ө гтэй ч бо ло в. Тэр мө нгө ө р нь да р а а ха н нь Ри м, гр еги й н ба а та р ла г туульс худа лда ж а вса н. Мө н ч го ё о о︕ На ма й г а ва а чи ха а р Ли зи й г и р мэгч сур гуульда а ява в. Тэгээд л ба гш на р , а нги й нхна а чи хр ээр да й ла а д хи чээл эхлэх ньтэр . За бо ли х уу да а . Би тэмдэглэли й н дэвтэр ча мта й бо лсо ндо о хязга а р гү й ба яр та й ба й на︕ Анне 1 9 4 2 о ны зу рга ду га а р са рын 1 5 . Да ва а га риг Тө р сө н ө др и й нхө ө ү дэшлэги й г бямба га р и ги й н и х ү дэд хи й в. “Гэр элт ц а мхги й н ма на а ч“ гэдэг ки но ү зү ү лэв.На й зууда д ми нь ки но о во о та а ла гда в. Би д хэд ба ха а ха на та л тө р хгү й тэц гээж, ёсто й го ё ц энгэв. Ми ни й тө р сө н ө дө р т о ло н ч о хи д, хө вгү ү д и р сэн юм чи нь. Ээж ма а нь тэр хө вгү ү ди й н хэнтэй нь на ма й г суух бо л гэдги й г мэдэхса на а та й та гнуулда на . Хэр эв тэр и р ээдү й н “хү р гэн“ нь Петер Весель гэдги й г мэдвэл ээж хи чнээн и х га й ха х бо л. Яа га а д гэвэл ээжи й г на дта й нө хө р мө хө р гэсэн яр и а ү ү сгээд эхлэхээр нь би то о хгү й дү р ү зү ү лдэг юм. Охи до о с Ли зКо о зен, За нне Хо утма н на р ми ни й ха мги й н до тны, о ло н жи л ү ер хсэн на й зууд ма а нь юм. Ха р и н сү ү ли й н ү ед сур ва лжи т евр ей чү ү ди й н сур гуули й н Жо п и Ва а ль гэдэг о хи нто й та ни лц а ж о ло н о р о й ха мта ба й ж, ха мги й н до тноү ер хдэг бо лсо н. Жо п и ч ми ни й тө р сө н ө дө р т ба с и р сэн. Ли з ер нь на да а с ө ө р о ло н о хи нто й ү ер хдэг, За нне ч ө ө р сур гуульд явда г бо ло хо о р тэндээ мэдээж о ло н на й з о хи нто й . Анне 1 9 4 2 о ны зу рга ду га а р са рын 2 0 . Бямб а га риг Би хэдэн ө дө р тэмдэглэли й н дэвтэр тээ га нц ч мө р би чсэнгү й . Учи р нь ө др и й н тэмдэглэли й нхээ са на а , зо р и ула лтыгюуны ө мнө са й н бо до х гэсэн юм л да а . Өдр и й н тэмдэглэл хө тлө х гэдэг бо л ти й м ч а ма р юм би ш. Өмнө нь яа га а д “хө тө лсө нгү й “- вэ гэдгээс ч би ш. Хэзээ нэгэн ц а гт а р ва н гур а вта й ер ди й н нэгэн сур а гч о хи ны сэтгэл зү р хни й ү г ньхэн нэгэнд юмуу эсвэл ө ө р т нь ч со ни н ба й ж бо лно гэдэг нь мэдээж. Гэхдээ ха мги й н го л нь энэ би ш. Ер дө ө л би чи хи й н хү слэнд а вта ж юуны ө мнө сэтгэлээ, ө ө р и й гө ө са та а р уула н а мр а а х, бо до л са на а га а уудла хын тулд би чи хбо лсо н юм. “Ца а с яма р ч хү нээс и лү ү тэвчээр тэй “ гэж би , хө нгө н уй тга р т ө др ү ү дэд ша на а га а тула н, за р и мда а юу хи й хээмэдэхгү й бо ло хдо о ү е ү е бо ддо г юм. Гэр тээ ба й ма а р ба й са н ч тэвчи лгү й га р ма а р са на гдда г ч и хэнхдээ сууда лда а сууга а д, элдви й г бо дло го ши р до г юм. Ти й мээ, ц а а с л тэвчээр тэй шү ү︕ Энэхү ү ө др и й н тэмдэглэл гэсэн то м нэр тэй ү дмэл дэвтр и й г хэн нэгэнд хэзээ нэгэн ц а гт ү зү ү лэх бо до л мэдээжна да д а лга . Ха р и н ү ү ни й г, сэтгэл зү р хни й хээ ха ма г нууц ыг дэлгэж бо ло х ха мга а с и тгэлт а нд на й за а бо лго х гэсэн юм. Үү нээс ө ө р бо до л ч а лга да а . Үнэхээр ө др и й н тэмдэглэл ча м ши г ха ма г бү хнээ и тгэн яр и х ти й м и тгэлтэй на й зо хи н на да д а лга а . На д ши г а р ва н гур а вта й жи р и й н нэгэн о хи ны и й м га нц а а р дма л ба й длыг хэн ч о й лго хгү й бо ло хо о р л ө ө р и й гө өча длынха а хэр ээр та й лба р ла х гэсэн юм. Энэ ч ба с л га й хма а р ба й га а би з. На да д ха й р а а зо р и улса н ха ла мжи т а а в, ээж, а р ва н зур га а хү р эх гэж ба й га а ха й р та й га нц эгч та ньда г, на й за лда г буса д хү мү ү с гээд о й р до тнын 3 0 га р уйхү н ба й на . Мө н бү хни й нь ө ө р сди й нх нь нү днээс унши н, за р и мда а ө ө р сди й н нь то льхно о р а жи гла ж и нээмсэглэн та л ө гдө г ү еи й н на й з хө вгү ү д ба й на . Ба с на ма й г ха й р ла да г а вга , на га ц на р гээд ха ма а та н са да н, та нса н то хи то йса й ха н гэр гээд дутуу юм ү гү й . Гэтэл га нц ха н сэтгэл зү р хээ хува а лц а х хү н ха мга а с и тгэлт са й н на й з о хи н л ү гү й лэгдэх юм︕ Би о й р до тныхо о хэнтэй нь ч ө дө р тутмын ер ди й н л юм яр и ха а с би ш сэтгэлээсээ и лэн да ла нгү й яр ьж ча дда ггү й .Гэтэл хү н сэтгэл са на а га а уудла н яр и хыг яма р и х хү сдэг би лээ дээ. Тэгээд л худла а дү р ү зү ү лж сэтгэлдээ нууц а а ха дга ла н ява х бо лдо г. Бо дво л энэ нь на ма й г хэн ч и тгэдэггү й д ба й х ши г ба й на . Тэгээд ч энэ ба й дла а яа га а д чө ө р чи лж бо ло хгү й нь ха р а мса лта й юм. Ингээд л би ө др и й н тэмдэглэл хө тлө хө ө р ши й длээ. Хэн бү хни й нэгэн а ди л ө ө р тө ө то хи о лдсо н ө дө р тутмын явдлыгто о чи н би чи х гэж бус ха р и н сэтгэл зү р хни й хээ на нди н бү хни й г хува а лц а х на й з о хи н гэж ө ө р тө ө тө сө ө лө ө д ө др и й н тэмдэглэлдээ Ки тти гэж нэр ө гсө н юм︕ Ки тти тэй гээ и лэн да ла нгү й хү ү р нэхи й г ми нь на да а с ө ө р хэн ч о й лго хгү й ба й ж бо ло х юм. За и нгээд би ө ө р и й нхө ө на мтр ыг эхэлж яр и хыг хү снэм. До тр о о дур гү й ба й га а ч гэсэн ө ө р и й гө ө та ни лц уула ха а рши й длээ. Аа в ээж хо ёр ыг гэр лэхэд а а в гучи нта вта й , ээж хо р и нта вта й ба й жээ. Ми ни й эгч Ма р го т 1 9 2 6 о нд Ма й н го лын хө вө ө н дэх Фр а нкфур т хо тно о тө р сө н бо л би 1 9 2 9 о ны зур га дуга а р са р ын а р ва н есө нд тө р сө н. Евр ей чү ү ди й ггер ма на а с га дуур ха гда н ц а га а чла ха д ма на й ха н 1 9 3 3 о нд Хо лла нда д нү ү ж и р сэн юм. Энд а а в ма а нь худа лда а ны тр естэд да а млын а лба нд о р о в. Тэр тр ест нь нэгэн ба р и лга д ба й р ла да г Ко лени й худа лда а ны нэгдэлтэй а жи лтө р ли й н нягт хо лбо о то й . Нү ү н дү р вэж ча да а гү й гер ма нд хо ц о р со н тө р ө л тө р ө гсө д ма а нь Ги тлер и й н ха туу ча нга мө р дө лтө нд ба й га а га а сма на й ха н та в тух мууха н а мь зууж ба й в. 1 9 3 8 о ны Ги тлер тй н зо хи ц уула лт гэгчи й н да р а а ха н хо ёр на га ц а х ма а нь Амер и кт дү р вэж, эмээ би дэн дээр и р эв. Эмээ ма а нь тэр ү ед да ла н гур а вта й ба й са н. 1 9 4 0 о н га р а ха д энд ч муу юмха яа лж эхлэв. Эхлээд да й н, да р а а нь буулт, сү ү лд нь Гер ма нчууд Хо лла нда д о р о о д и р эв. Тэгээд л га мши г зо вло н эхлэх нь тэр . Да р а нгуй ла х хууль ёс да р а а ла н га р са а р яла нгуяа евр ей чү ү д би дни й хувьд бү р ч а й мши гта й бо лло о .Евр ей хү н за а ва л зур га а н хо шуу тэмдэг зү ү н, уна да г дугуй га а ч хур а а лга н, ц а хи лга а н га лт тэр гээр ч зо р чи ж бо ло хгү й . Ма ши ны туха й д бо л бү ү р ч яр и лтгү й . Би д гур ва а с та ва н ц а ги й н хо о р о нд зө вхө н би дэнд ү й лчи лдэг мухла ггэгчи д худа лда а хи й дэг бо лж о р о й н на й ма н ц а га а с хо й ш гуда мж ц эц эр лэгт ява х хө л хо р и о то й , бү р та гта н дээр ээ ч га р ч бо ло хгү й бо ло в. Евр ей чү ү ли й н хувьд ки но теа тр бо ло н ц энгээн зуга а ны буса д га зр а а р о р о х, уса нд сэлэх, о до нбө мбө г, хо ккей мэт би еи й н та ми р ын а ли ва а то гло о мо о р то гло х зэр эг нь бү гд ц ээр тэй . Евр ей чү ү д хр и сто с ша ши нта н та ни лында а а й лчла н о чи ж бо ло хгү й . Евр ей хү ү хдү ү д зө вхө н л евр ей чү ү ди й н сур гуульд явна гэх мэт зү й лзү й ли й н туша а л за хи р а мжууд хө вө р ч эхлэв. Ий м л да р а мт та лхи нд бү х л а мьдр а л ма а нь о р чи хло о . Жо п и ма а нь “Үр гэлж л а й ж а мьдр а х бо лсно о с юу ч хи й х, со ни р хо х и тгэл ма а нь а лдр а х бо лло о . Тэр тэй тэр гү й би дэнд юу ч хи й х хо р и о то й юм чи нь︕ “ гэж яр и х бо лло о . Энэ о ны нэгдү гээр са р д эмээ ма а нь на с ба р а в. Эмээтэй гээ ми ни й яма р хо лбо о то й ба й сныг, тү ү ни й г хэр хэн ү гү й лжба й га а г хэн ч мэдэхгү й . Уг нь би , а ль эр т 1 9 3 4 о нд Мо нтессо р и й н сур гуули й н дэр гэдэх хү ү хэд са а туула х га за р о р ж, да р а а нь тэндээ сур гуульд сур ч би лээ. За хи р а л К. а вга й сү ү лдээ ма на й а нги й н ба гш бо лсо н юм. Жи