ᠸᠯᠠᠳᠢᠮᠢᠷ ᠨᠠᠪᠠᠺᠤᠸ᠋ — 《ᠯᠤᠯᠢᠳ᠋ᠨ》

ЛОЛИТА ВЛАДИМИР НАБАКОВ ОРОС ХЭЛНЭЭС ДОРЖ ПАЛАМЫН ЧОЙЖИЛ БҮДРАГЧАА БҮДБОЛД ТЭРГҮҮН БҮЛЭГ Ло лита, амьдр алын минь гэр эл гэгээ, биеийн минь х алу у н илч. Нү гэлх илэнц минь, амин сү нс минь. Ло — ли — та гэх эд х эл тагнай дээгү ү р гу р ав алх аж, гу р авдах ь дээр нь шү дэнд ту лна. Ло . Ли. Та. Тэр минь ө глө ө д таван фу т ө ндө р зү гээр нэг Ло байсансан. Дар аа нь у р тө мдтэй Ло ла бо лсо н. Су р гу у ль дээр ээ До лли байв. Албан бичиг дээр До ло р ес гэж бичдэгсэн. Миний ө вө р т бо л цаг ямагт Ло лита байлаа. Тү ү ний ө мнө х тө р ө л гэж байсан бо ло в у у ? Байлгү й яах вэ… Тү ү гээр ч ү лбар ам х эр эв би тэр тээ нэгэн зу н анх ны нь тө р ө л бо лсо н жаал о х инд ду р лаагү й бо л ер ө ө с ямар нэг Ло лита ү гү й байх сан. Тэнгис далайнх ө вө ө нд тэр нэгэн гү нлэгт (бар аг л По гийн зо х ио лд гар дагчлан) гэдэг шиг. Энэ маань х эдийд сэн билээ, аан? Тэр зу н би х эдтэй байсан шиг Ло литагийн тө р ө х ө ө с мө н тө дий жилийнө мнө юм байна. Хү ү р нэл зо х ио лын зу гаатай со нины ту х айд алу у р чинд х эзээд найдаж бо лно . Эр эгтэй, эмэгтэй тангар агтан шү ү гч нар аа! Нэгдү гээр ү змэр бо лЭдгар ын у чир мэдэх гү й, ү тэл бэр тэгчин, ар иу н бу янт жигү ү р тэн Сер афимтны тэгтлээ атаар х аж байсан тийм нэг юм бий… Энэ ү ү р гэнийх о нго р цгийг со нир х о гту н. Би 1 9 1 0 о нд Пар ист тө р сө н. Миний эцэг ө р нимгэн, зан х ө нгө мсө г нэгэнбайж. Удам у гсаа нь гэвэл Швейцар ийн ир гэн, Ду най мө р ний шө р мө стэй х агас ду нду у р фр анц, х агас ду нду у р австр и ясны х ү н. о до о та бү х энд х эдэнсайх ан гялгар цэнх эр зу р аг тар ааж ө гнө . Эцэг маань Ривьер дээр х нэгэн тансаг зо чид бу у длыг эзэмшдэг байжээ.Тү ү ний эцэг, х о ёр ө вө г нь дар с, о чир эр дэнэ, то р го ны наймаа х ийдэг байж. Гу чин настайдаа эр тний х ө р с су длал, салх ины бо со о ятга гэх шигадар маатай со нин зү йлийн нар ийн мэр гэжилтэн, До р сетын х о ёр но мло гчийн ач о х ин бо ло х у у лчин Жер о м Ду нны о х ин англи х ү ү х энтэйгэр лэсэн юм гэнэ лээ. Зу р аг нь ту н сайх ан гар даг миний эх ийн нас бар сан нө х цө л байдал, шалтгаан нилээд ө вө р мө ц со нин (зу гаалгаар явж байгаадаянганд нир гү ү лсэн). Тэгэх эд би дө нгө ж гу р ван настай байсан агаад эх ээс маань миний санахо йн х о нх о р х о тго р т нэг тийм бү лээх эн му х р аас ө ө р юу ч ү лдсэнгү й. Хэр эв та миний энэ х эл ү гийг тэсэж дө нгө х тэйгө ө байгаа бо л, тү ү нийцаагу у р миний бага насны нар ан жар гажээ гэе. Зу ны о р о йн энэ бү р энх ийд гү вээний бэлээр салх илж явж байгаад цэцэг навч бо лсо нх ашаанд о р ж ир эх эд дээгү ү р нь ялаа шу му у л нү ү гэлтэж, анх илу у н сайх ан ү нэр х амар ө ө д сэн х ийгээд ду лаах ан сайх ан байдгийг та бү х эн мэдэхх о йно до о . Миний ээжийн эгч бө гө ө д манай эцгийн ах тай су у ж байгаад у далгү йх аягдсан Сибилла манайд ү нэ х ө лсгү й х ү мү ү жү ү лэгчийн ч гэх ү ү , няр вын ч гэх ү ү байдлаар су у даг байв. Сибилла эгч манай аавд ду р ласан байсан.Тэгээд нэгэн бо р о о то й ө дө р эцэг маань гэнэдэж Сибилла эгчийн ду р ласан сэтгэлийг ашиглачих аад тэнгэр ар илах тай зэр эг бү гдийг мар таж о р х исо нюм гэнэ лээ гэж яр илцах ыг би х о жим со нссо н юм. Нагац эгчийн зар им дү р эм жу р ам ту йлын х ату у бо ло вч би тү ү нд их эдээнэгшин дассан байлаа. Нагац эгч маань намайг манай эцгээс ар ай илү ү ёс жу р амтай бэлэвсэн эр бо лго х гэсэн юм у у даа. Сибилла эгч ягаан х ү р ээ бү х ий но мин цэнх эр нү дтэй, зэвх ий цагаанцар айтай х ү н байв. Шү лэг бичнэ. Яр у у найр агт сү сэгтэй. Хэзээ ү х эх ийгээ мэднэ, намайг ар ван зу р гаах ү р эх эд ү х нэ гэж яр ьдаг байсан нь яг ёсо о р о о бо лсо н. Нө х ө р нь тансаг ү нэр тний пү ү сийн яву у лын х у далдаачин у чир их энх цагаа Амер иктө нгө р ү ү лдэг байж. Явж явж жаал зу гаа ө мч х ө р ө нгө тэй, ө ө р ийн гэсэнх у далдаа ар илжаатай бо лсо н гэнэ лээ. Би зу р агтай но м, цэвэр х эн элс, амтат зү р жийн мо д, эелдэг но х о д, инээдалдсан х ү мү ү сийн яр у у сайх ан ер тө нцө д эр ү ү л чийр эг, эр х жар галаар аа ө сө ж - то р нисо н. Миний эр гэн то йр о н “Мир ана Палас” х эмээх гаднаасаао ч цацр у у лан гялалзсан гайх амшигт сайх ан зо чид бу у дал гү н цэнх эр сансар мэт эр гэлдэнэ. Хо р мо гч зү ү сэн то го о ч эр ээс эх лээд зу ных у вцастай ван но ёныг х ү р тэл х ү н бү х эн намайг х айр лан эр х лү ү лнэ. Хижээл насны амер ик авгай нар таяг ту лан миний дээр ээс Пизаны цамх агмэт то нго йж х ар на. Ор о сын мо до о бар ьсан ван, гү нгийн х атад манай эцэгт ө р ө ө тө лж чадах гү й ч гэсэн надад ү нэтэй чих эр авч ө гнө . Эцэгмаань, то п ch er p etit p a p a 1 миний х а йр та й а а в, (фр .)бо л намайг завиарзу гаацу у лж, ду гу й у ну у лж, надад у санд сэлэх , шу мбах , у сны цанаар гу лгах ыг зааж ө гч, До н Ких о т, “Les Misera b les”2 Шо о вдо р х ү мү ү с”В.Гюго гийн зо х ио л (фр .) — ийг у ншиж ө гнө . Би эцгийгээ х айр лан х ү ндэтгэж, зар ц нар эцгийн о ло н ну у ц амр агийнту х ай шү ү н яр илцах ыг сэм со нсо о д тү ү ний тө лө ө до тр о о баяр ладаг байв. Тэр сайх ан зантай го о ү зэсгэлэнт х ү ү х нү ү д надтай их х ичээллэж, эх гү йбо ло вч х ө гжилтэйх ө н яваа ө нчин намайг ө р ө вдө н су вдын ү нэт ну лимс асгар у у лдагсан. Би манайх аас х эдэн кило метр зайтай байдаг англи су р гу у льд су р ч, тэнд“р акетс”, “файвс” то гло ж, о нц сайн дү н авч, ү еийн нө х ө дтэйгө ө ч, багш нар тай ч сайх ан таар даг байв. Ар ван гу р ван нас х ү р тлээ (ө ө р ө ө р х элбэл миний бяцх ан Аннабеллатайу у лзах х ү р тэл) эр эмийн ө нгө аястай х о ёр х о н сэр эл сэтгэгдэл ү зэж ө нгө р ү ү лснийг му у х ан санаж байна. Нэг нь ту х айн ү едээ их алдар шиж байсан, х ү ү дээ гу р ван х эмжилтер тө нцө д ү зэгдэх нь цө ө х ө н кино жү жигчин х ү ү х ний х ү ү , амер ик х ө вгү ү нтэй су р гу у лийн ягаан цэцэр лэгт ө р нү ү лсэн ө свө р насны зар им нэгсанамсар гү й ү зэг/длийн ту х ай ёс тө р тэй, дан цэвэр о но лын яр иа байж билээ. Нө гө ө нь зо чид бу у длын но мын санд Ло ндо ны “Gra p h ic”1 сэтгү ү лийн нэр , (а нг.) — ийн гантиг чу лу у н ө нгө т о ло н бо тийн до р о о с миний сэмх энгар гаж ү зсэн Пишо ны “Ьа Bea u te Hu ma in e”2 х ү ний бие, (фр .) х эмээх го ёмсо гсайх ан цо мгийн х язгаар гү й энх эр сү ү дэр ту ссан х о нх о р х о йто й су вдан саар ал зу р гу у д миний бие мах бо до д нэлээд со нин х ачин сэр эл ү ү сгэсэнюм. Хо жим нь намайг Лио ны гимназид о р о х ын ө мнө х ө н 1 9 2 3 о ны намарюмсан (би тэнд гу р ван ө влийг ө нгө р ү ү лэх ёсто й байлаа) эцэг маань у гийн амар лингу й сайх ан зангаар аа энэ талаар надад х эр эг бо лно гэж бо дсо нзү йлсийг яр ьж ө гсө н юм. Чу х ам тэр зу н нь х ар ин эцэг маань эзгү й, Мте d e R.,3 х а та гта й де Ру, (фр .) тү ү ний о х ин х о ёр то й Италиар жу у лчилж явсану чир надад го мдло о х элэх , яр ьж зө влө х х ү н байсангү й. 3 Аннабелла ү ү нийг яр игчийн нэг адил х о лимо г цу стай, тү ү ний х у вьд бо лангли, го лландын эр лийз байв. Одо о би тү ү ний тө р х байдлыг Ло литатай таар алдах ын ө мнө х шиг то до р х о й сайн санах гү й байна. Хү ний нү длэх о йх о ёр янз байдаг юм шиг ээ. Нэгд нь нү дээ анилгү йгээр тар х иных аа лабо р ато р ид х ү ний дү р ийг у р наар сэр гээн санана (тэгэх эд Аннабелла“бал бу р мын ө нгө т ар ьстай”, “нар ийх ан гар тай”, “бо гино х о н тайр сан цайвар шар ү стэй”,“у р т со р му у стай”, “то м у лаан у р у у лтай” гэх члэн ер ө нх ий дү р ээр у х аанд бу у даг байв). Нө гө ө д нь бо л нү дээ анимагц зо вх ины х ар анх у й до то р талдэнх р ий х айр т дү р тө р х ту йлын бо дит ү нэн байдлаар бар ин тавин то до р ч, бяцх ан сү г дү р с ер дийн ө нгө ө р ө ө ялгар на (Ло лита надад тэгж х ар агддаг). Иймд Аннабеллыг то до р х о йло н бичих дээ надаас х эдэн сар эгчмэд ду рбу лаам х ө ө р х ө н о х ин байсан гэж тө лө в дар у у х ан тэмдэглэснээр х язгаар лах ыг бо лго о но у у . Тү ү ний эцэг эх Ли (Leig h ) о во гто н манайнагац эгчийн х у у чин сайн танилу у д, Сибилла эгчийн нэгэн адил х ату у чанд ёс жу р амтай х ү мү ү с байв. Тэднийх “Мир анаас” х о лгү й нэгэн ө р гө өх ө лслө н су у даг байв. Ли о во гт тэр х алзан бо р но ён, о о энгэсэг тү р х сэн бү дү ү н х атагтай х о ёр ыг би яснаасаа ү зэн яддагсан. Аннабелла бид х о ёр анх андаа то йр у у лж яр ьдаг байлаа. Аннабеллабайсх ийгээд нар ан шар лагын газр ын то р го н элс алгаар аа дү ү р гэн гар ынх аа салаагаар у р сгана. Бид х о ёр ын тар х и ту х айн тэр ү еийн евр о пыну х аантай ө свө р насных ны ө нгө аястай х ө г нийлсэн байсан бо ло х о о р энэ дэлх ийн ү й тү мэн х ү н амьтан, теннисийн тэмцээн, х язгаар гү й о р чло н,со липсизм гэх мэтийг со нир х до г байсан маань х ү нээс о нцго й авьяас билгийн илр эл байсан гэх эд эр гэлзэж байна. Балчир бага амьтны эмзэг бу лбар ай байдлыг бид х о ёр х о ёу л ихө р ө вддө гсө н. Аннабелла Азийн аль нэгэн ө лсгө лө нд нэр вэгдсэн о р о нд о чиж эмнэлгийн су вилагч бо ло х ыг мө р ө ө ддө г,; би алдар тай тагну у лбо ло х ыг х ү сдэг байв. Нэг мэдэх эд бид х о ёр бие биедээ ду р лажээ. Тэр бо л у х аангү й, эв дү йгү й,ичиж эр ээлх эх ийг мэдэх гү й, зо вло нт ду р лал байж. Дээр нь найдвар гү й ду р лал байсан гэж нэмж х элмээр байна. Юу вэ гэвэл бид х о ёр до р бү р дээнө гө ө гийнх ө ө бие, сэтгэлийн х эсэг бү р ийг шингээн авч чадвал бие биесээ эзэмдэх гэсэн бидний цаглашгү й х ү сэл сая х анах байв. Гэтэл бид х о ёр яду у сын х о р о о ллын х ү ү х дү ү дэд ядах цө х ө х гү й о лддо г тэр х у р ьцах газр аао лж чадах гү й байлаа. Бид х о ёр ыг нэгэн шө нө цэцэр лэгт у у лзах гээд бү тэлгү йтсэнээс х о йш (энэту х ай дар аагийн бү лэгт ө гү ү лнэ) о ло н х ү нтэй эр эг дээр насанд х ү р эгчдийн чих энд со нсо гддо ггү й юмаа гэх эд нү дэнд х ар агдах газарбайж бо ло х ыг зө вшө ө р сө н юм. Бид тэнд ө глө ө жин ах мад х ү мү ү сээс х эдх эн алх мын зайд то р го н элсэн дээр тэсгэлгү й ду р лалын зо вло ндо оэнэлэн шаналан х эвтэж, бие биедээ гар х ү р эх ийн ту лд о р о н, цагийн нэх дэсийн сиймх ий бү р ийг ашигладагсан. Ох ины гар элсэн до о гу у р шу р ган над р у у мө лх ө ж, бү р о йр то ж ир ээднар анд бо р ло со н у р ан нар ийн х у р у у нь цу х у йж, тэгснээ танан ө нгө т ө вдө г нь мө н тийм у р т аялал х ийдэгсэн. Зар имдаа биднээс дү үх ү ү х дү ү дийн то х ио лдло о р о во о лсо н элсэн далангийн ар аар ну у гдан х альт мө лт о зо лцо х о д тэнгисийн шо р во г амтагддагсан. Ингэж бие биедээ х ү р элцэх тө дийд юм ү зээгү й биесийг маань ту йлд ньх ү р тэл цо чр о о ж, х ө х цэнх эр тэнгисийн х ү йтэн бү лээн у с х ү р тэл тайвшр у у лж чаддаггү йсэн. Хо жим х эр эн х эсэж явах даа миний гээгдү ү лсэн х о во р эр дэнэсийн до то рманай нагац эгчийн авсан жижиг гэр эл зу р аг байсан юм. Тэр зу р аг дээр явган замын х ажу у гийн гу анзанд су у ж байгаа Аннабелла, тү ү ний эцэг эх ,тэр зу н Сибилла эгчийг эр гү ү лдэг байсан до кто р Ку пер гэгч ту н тө лө в тө вшин, до го ло н ө вгө н гээд х эдэн х ү н гар сан байсан. Аннабеллаг ch o co lat фасе амандаа о йр ту у лах яг тэр агшинд дар сан у чирзу р аг нь тийм сайн гар сангү й. Гагцх ү ү ту р анх ай мө р , ү сний нь х агалбар аар таньж бо ло х тө дий байсан. Би бу сдаас зайду у , х ажу у тийшээх ар ж су у гаагаар гар сан нь биеийн тамир ын бар аан цамц, х ийц сайтай бо гино цагаан ө мдтэй, ө тгө н х ө мсө гтэй у р вагар х ө вгү ү н байсан. Зу р гийг тэр х ө ө тэй зу ны сү ү лчийн ө дө р , бид х о ёр ыг х о ёр дах ь у даагаах у вь ер ө ө лө ө х у у р ах гэж о р о лдо х о о с х эдх эн мину тын ө мнө авсан байж. Бид х о ёр нэг яльгү йшалтаг о ло н тэр гу анзнаас гар ч, нар ан шар лагын талбай дээр о чо о д ашгү й нэг х ү ний нү днээс далд газар о ло о д агу й шиг х о нгил ү ү сгэсэнягаан х адны х ө х сү ү дэр т бие биенээ яар у у тэвдү ү х эн энх р ийлэн таалах ад х эн нэгний у нагасан х ар нү дний шилнээс ө ө р гэр ч байгаагү йсэн. Би ө вдө г сө х р ө н су у гаад х о нго р тү ү нийгээ эзэмдэх ээр яг завдтал х о ёрсах алтай эр у снаас гар ч ир ээд шалиг заваан ү гээр сайшаан у у лга алдацгаасан юм. Дө р вө н сар ын дар аа тэр маань Ко р фа ар ал дээр балнадө вчнө ө р нас бар сан. 4 Энэ х ө ө р х ийлө лтэй ду р ьдатгалаа эр гэн эр гэн ү зэх ту сам тэр тээ зу ныгялаан цалаанаас насан ту р шийн минь амьдр алын ан цав гар сан юм биш биз гэж ө ө р ө ө сө ө асу у даг юм. Эсвэл тэр о х ин х ү ү х дийг тэгтлээ ихшо х о о р х со н минь миний тө р ө лх ийн завх ай саму у н зангийн анх ны шинж тэмдэг байв у у ? Ур ьдын х ү сэл, бо до л ү йлдлээ эр гэцү ү лэн бо до о д байх аарзадлан шинжлэх авьяас чадвар ыг х язгаар гү й бо ло лцо о го о р тэжээн тэтгэдэг нэг тийм у р гу у лан бо до х у х аанд автаж, ту у лж ө нгө р сө н заммаань санах о йн то лго й эр гэм тө лө в ду нд х язгаар гү й балгас бо лж задар даг юм. Гэх дээ ид шидийн х ү чээр аз нь таар сан, эз нь дийлсэн алинбо ло вч Ло лита Аннабеллаас эх элсэн гэж би бат итгэдэг. Бас Аннабеллын ү х эл тэр галзу у зу ны ду р ү л х анамжийг у лам бататгажзалу у насны минь о ло н х ү йтэн о н жилү ү дийн ту р ш ө ө р х ү нд ду р лах ад минь саад бо лж ир снийг мэднэ. Бидний ду р лалын бие, сэтгэлийн аль альэх лэл маань юм бү х нийг эгэл байдлаар ү здэг гэнэх эн сэтгэмж, х эвшмэл тар х итай о до о гийн ө свө р залу у сын зү ү д зө нд х ү р тэл о р о х о о р гү йгээрнийлэн нэгдсэн байж билээ. Аннабеллын нас бар снаас х о йш тү ү ний бо до л сэтгэл миний биеэр у р сажбайгааг би у дтал мэдэр ч явсан. Бид х о ёр бү р у у лзах аасаа ө мнө адилх ан юм ү зэж зү ү дэлдэг байжээ. Бид амьдр алынх аа ү е шатыг ту лгаж ү зээдгайх алтай х ачин адил шинж их байгааг о лж билээ. Нэг л жилийн зу р гаду гаар сар д (1 9 1 9 о н) бид х о ёр ыг х ил залгаа биш х о ёр ө ө р о р о ндсу у ж байх ад тэдний гэр т, бас манай гэр т х эн нэгний канар бялзу у х ай нисэн о р ж ир сэн юм билээ. Ай Ло лита, чи минь надад ингэж ду р ласан чбо ло о со й! Би Аннабелын ту х ай ө гү ү ллийнх ээ тө гсгө лд бидний анх ны гасланту у лзалтын ту х ай бичих гэж ү лдээсэн юм. Тэр нэг о р о й Аннабелла х о р о н санаат эцэг эх ийнх ээ сэр эмжийг алду у лжчаджээ. Чичир х ийлсэн нар ийн навчистай гамба цэцгийн бу т ду нд ө р гө ө ний ар д бид х о ёр намх ан чу лу у н х эр мийн ту у р ь дээр о р о гно х газаро лсо н юм. Хар анх у йд бу лбар ай мо дны сиймх ийгээр ө р гө ө ний гэр элтэй цо нхх ар агдаж байсныг о до о би сэтгэл зү р х нийх ээ ду р самжийн ө нгө т бэх ээр ө чү ү х эн засаж янзлаад х ө зө р тэй зү йр лэмээр байгаа нь шилтгээнд дайсанэтгээд х ө зө р то гло ж байсных юм у у даа. Намайг ду ту у ангайсан у р у у лын нь бу лан, чих ний нь гэдсийг ү нсэнтаалах ад Аннабелла давх ийн цо чиж, дагжин чичигнэж байв. Бидний дээр у р т навчсын завср аар о до д гялалзан анивчиж, тэр х язгаар гү й о р о н зайнимгэн х у вцасны цаадах ь о х ины бие шиг нү цгэн байна у у гэлтэй. Шө нийн тэнгэр ийн наана о х ины цар ай ө ө р ө ө сө ө су лх ан ту яа цацр у у лахмэт жигтэй х ачин то в то дх о н х ар агдаж байв. Чичр эн до гдло х х ө лө ө нэг их чанга х авчаагү й байх ад нь миний гар эр сэнюмаа о лбо л х ү ү х дээр ээ цар айд нь цэнгэн баясах шиг, х ө ндү ү р лэн ө вдө х мэт бо ло о д лу сын о х ины х ү слэнт байдал илэр ч ир лээ. Ох ин надаасдээх нэ су у гаад нэгэн биеийн жар гал ду ндаа алмайр ч байна у у гэлтэй, но йр мо г гу н