ᠨᠤᠮ ᠤᠳ 2013

Т.Энхтуул Хөвсгөл С. ªðíº äàõèíû óðàí çîõèîë (Ò¿¿õýí íàéðóóëëóóä). 2013 Ýíýõ¿¿ íîìîíä ýðòíèé Ãðåêèéí ìèô ¿ëãýð, Ãîìåðèéí òóëüñ, òýð ¿åèéí òåàòðûí îíöëîã ýìãýíýëò áîëîí èíýýäýìò æ¿æãèéí ýöýã ãýãäýõ Ýñõèë, Àðèñòîôàíû á¿òýýëýýñ ýõëýýä äóíäàä çóóí ñýðãýí ìàíäàëò, 17,18,19,20, 21-ð çóóíû ¿åä àìüäàð÷ çîõèîë á¿òýýëýý òóóðâèñàí Èòàëè, Èñïàíè, Ôðàíö, Àíãëè, Ãåðìàí, Îðîñûí çîõèîë÷äûí á¿òýýë òóóðâèëûã á¿õýëä íü õàìðóóëñàí áàéíà. Яндий П. Ìîíãîëûí îð÷èí ¿åèéí óðàí çîõèîëûí ò¿¿õýí òîâ÷îî /Ëåêöèéí ýìõòãýë/. 2013 Ýíýõ¿¿ á¿òýýëýýð ÌÓÁÈÑ-èéí ÌîÑÑ-èéí Ìîíãîë õýë-Óðàí çîõèîëûí áàãøèéí àíãèéí îþóòàíä ìýðãýæëèéí ñóóðü õè÷ýýë áîëîí îðäîã “Ìîíãîëûí îð÷èí ¿åèéí óðàí çîõèîë“ õè÷ýýëèéí ëåêöèéí ìàòåðèàëûã áàãöàëæ ãàðûí àâëàãà áîëãîí õýâë¿¿ëæýý. Ýíý íîìä ìîíãîëûí îð÷èí ¿åèéí óðàí çîõèîëûí òàëààðõ á¿òýýë¿¿äèéã òîäîðõîé õýìæýýíä ¿çýí ñóäàëñíàà íýãòãýæýý. Мөнхбаяр Д. Зураг зүйн загварчлал 2013 Бодит ертєнцийн танин мэдэх їйл явцын язгуур эх сурвалж нь загварчлах сэтгэлгээ бєгєєд тїїний нэг тод илрэл нь загвар, зураг дїрслэл юм. Загварчлал бол бїтээлч сэтгэлгээний эх їндэс, загвар бол шинийг бїтээхийн эхлэл. Эмхт. Сүхбаатар На Ойрад судлалын номын сан Ã.Æàìúÿí - 80 Òîä áè÷èã ñóäëàë (Ýðäýì øèíæèëãýýíèé õóðëûí èëòãýëèéí ýìõòãýë) Ýíýõ¿¿ ýìõòãýëä õýë áè÷ãèéí óõààíû ýðäýìòýí Ã.Æàìúÿí (1932- 1997) -û ìýíäýëñíèé 80 æèëèéí îéä çîðèóëñàí ýðäýì øèíæèëãýýíèé õóðàëä õýëýëöñýí 20 èëòãýë, õóðàë äýýð õýëñýí ¿ã¿¿ä, ò¿¿íèé á¿òýýëèéí òàëààðõ ºã¿¿ëýë, ºìíº íü õýâëýãäýæ áàéãààã¿é áîëîí ýðäìèéí çýðýã ãîðèëæ áè÷ñýí çîõèîëûíõ íü õóðààíãóé õýâëýãäæýý. Эмхт. Ганболд Д. Æàìúÿíãàðàâ (Áàòñ¿çýãò, Áàíäèäà õàìáà) боть 1, 2013 он Ýíýõ¿¿ Áàíäèäà Æàìúÿíãàðàâ ñóäëàëûí 1-ð áîòèä ò¿¿íèé íàìòàð, òºðºë ¿åèéí ìàãòààë, çàëáèðàë çýðýã ºìíºõ çóóíû ýõýí ¿åä óëàìæèëñàí òºâä õýëýýð çîõèîãäñîí ñóðâàëæèéí îð÷óóëãà, 1960- ààä îíîîñ ºíººã õ¿ðòýë Æàìúÿíãàðàâûã ñóäàëñàí ýðäýìòäèéí ñóäàëãààíû á¿òýýë, èëòãýë ºã¿¿ëëèéí ýìõòãýë, íîì ç¿éí èæ á¿ðýí òîéì îðæýý. ̺í Ãýãýýíòýíèé á¿òýýæ ¿ëäýýñýí ìàòåðèàëëàã áîëîí ìàòåðèàëëàã áóñ îþóíû ¿íý öýíòýé á¿òýýëèéí çóðàã õýâëýãäæýэ. Цогзолмаа Г. Õÿòàä àíãëè ìîíãîë õýëíèé 1000 ºã¿¿ëáýð. 2013 Ýíý íîìîíä õÿòàä, àíãëè, ìîíãîë õýëíýý ò¿ãýýìýë õýðýãëýãääýã 1000 ºã¿¿ëáýðèéã ø¿¿í àâ÷ îðóóëæýý. ¯¿íèé äàâóó òàë íü ìîíãîë õýëýýðýý äàìæóóëàí õÿòàä áîëîí àíãëè õýëíèé ÿðèàíä ò¿ãýýìýë õýðýãëýãääýã ¿ã õýëëýãèéã õÿëáàð òîãòîîæ, ÿðüæ ñóðàõ áîëîìæòîé. ßëàíãóÿà õÿòàä õýëíèé ºã¿¿ëáýðèéí äóóäëàãûã õàäàæ ºãñºí íü ñóðàõàä èõ äºõºì þì. ̺í äýýðõ 1000 ºã¿¿ëáýðýý ìîíãîë áè÷ãýýð õàäìàëëàæ ºã÷ýý Эмхт. Дариймаа Ш. Пунсалпаамуу Г. Мөнхбаяр Н. Ариунболд Ж. Áèîëîãèéí õýýðèéí äàäëàãà. 2013 ÌÓÁÈÑ-èéí Áàéãàëèéí Óõààíû Ñóðãóóëü 2009 îíîîñ Áàòñ¿ìáýðèéí Øàòàíä õýýðèéí äàäëàãà áààç áàéãóóëæ áàéãàà þì. Äýýð äóðüäñàí ãàçàð íü ¿íäñýíäýý Ìîíãîë îðíû îéò õýýðèéí á¿ñýä áàãòäàã áºãººä ìºí Õýíòèéí Òàéãûí óðä ñýæ¿¿ð, õýýðèéí á¿ñèéí çààã íóòàã õàìðàãäàíà. Òèéì ó÷ðààñ òóñ ñóðãóóëèéí áèîëîãèéí àíãèóäûí îþóòàíä çîðèóëñàí ýíýõ¿¿ ãàðûí àâëàãàä äýýð äóðüäñàí íóòãèéí óðãàìàë àìüòíû àéìãèéí òºëººëºã÷èä ãîëëîí òóñãàãäæýý. Ичинхорлоо Ш. Õ¿¿õäèéí õºãæèë. 2013 Òóñ ãàðûí àâëàãàä õ¿¿õýä ãýæ õýí áîëîõ, ò¿¿íèé õºãæëèéí ¿íäñýí àãóóëãûã äýëãýðýíã¿é àâ÷ ¿çæýý. ̺í ñóðàõóé ãýæ þó áîëîõ, ò¿¿íä ãàð÷ áóé ººð÷ëºëò, ñóðàã÷ àìæèëòã¿é ñóðàëöàõ øàëòãààí çýðãèéã áè÷æýý Цэрэнбат Э. Áîäèáèëäèíãèéí äàñãàëààð áóë÷èí õºãæ¿¿ëýõ çóðàãò íîì. 2013 Õ¿íèé áèåèéí 400 ãàðóé áóë÷èíãèéí ºíãºö õýñãèéí 90 ãàðóé áóë÷èí õºãæ¿¿ëýõ çîðèëãîòîé ýíý çóðàãò íîìîíä áóë÷èí øºðìºñ, ÿñíû á¿òýö áîëîí äàñãàëûí ¿åä ãîë÷ëîí à÷ààëàë àâ÷ áàéãàà áóë÷èíã òîäðóóëàí çóðæýý. ̺í õ¿íèé 100 ãàðóé ÿñíààñ áèåèéí òóëãóóð ÿñ 50 îð÷ìûã õàð çóðãààð çóðæ òîäðóóëàí äàñãàë á¿ðèéí îíöëîãèéã äóðüäàæ, ÿìàð òºðëèéí ãýìòýë àâ÷ áîëîõ ìàãàäëàëòàé, àëüò¿âøíèé ñóðàëöàã÷ ãýäãýýñ õàìààð÷ õºíãºíººñ õ¿íä ð¿¿ øèëæñýí áàéäëààð äàñãàëûã ººð÷ëºæ ã¿éöýòãýõ áîëîìæòîéã òóñãàæ ºã÷ýý Катуу Б. Ойрад судлалын номын сан Ìîíãîë òóóëüñûí ñóäàëãàà ( Ä¿ðèéí á¿òýö, õýâ øèíæèéí ñóäàëãàà) боть 1. 2013 Ýíýõ¿¿ á¿òýýëä ìîíãîë òóóëü ñóäëàëûí ò¿¿õýí òîéì, ìîíãîë òóóëèéí ãîë áààòðóóäûí ä¿ð, áèå áÿëäàð, í¿¿ð öàðàé, áèëýã óõààíû áîëîí äýýë õóâöàñ, çýð çýâñãèéí ä¿ðñëýë, õàòíû ä¿ð, ãîî ¿çýñãýëýí, îé óõààí, àæèë ¿éë, àâüÿàñ áèëãèéí ä¿ðñëýë, ìîðèíû ä¿ð, ç¿ñ, ìîðüäûí ä¿ðñëýë, ìàíãàñûí ä¿ð, ìàíãàñûí ñ¿íñíèé òºëºâ áàéäàë, õóâèëàë, ä¿ð, òºðõ çýðãèéí ñóäàëãàà îðæýý Катуу Б. Ойрад судлалын номын сан Ìîíãîë òóóëüñûí ñóäàëãàà (Áýëãýäëèéí ñóäàëãàà) боть 2. 2013 Ýíýõ¿¿ á¿òýýë íü ºìíºõ “Ìîíãîë òóóëèéí ä¿ðèéí á¿òýö, õýâ øèíæèéí ñóäàëãàà“ -íû ¿ðãýëæëýë áºãººä ìîíãîë òóóëüñûí áýëãýäëèéí ñóäàëãààã õàìàð÷ýý. ¯¿íä: ìîíãîë òóóëèéí òîîíû áýëãýäýë, ç¿ã ÷èãèéí áýëãýäýë, ºíãºíèé áýëãýäýë, õýý ä¿ðñèéí áýëãýäýëèéí òóõàé áè÷æýý. Түвшинтөгс Б. Гонгор А. Ойрад судлалын номын сан Òóâà: Ò¿¿õ, õýë, ñî¸ë. 2013 Ýíýõ¿¿ á¿òýýëä Ìîíãîë óëñûí áîëîí Øèíæààíû òóâà óãñààòíû ò¿¿õ, õýë, ñî¸ëûí òàëààð Ìîíãîë óëñ, ÁÍÕÀÓ-ä ìîíãîë õýëýýð, êèðèëë áîëîí õóäàì ¿ñãýýð õýâëýãäñýí ãàðñàí ñóäàëãààíû ºã¿¿ëëýã¿¿ä îðæýý. Жү Фэн Çààâàë ýçýìøèõ ñóðàõ àðãóóä. 2013 Ýíýõ¿¿ íîìûã óíøñàíààð õè÷ýýëäýý èäýâõòýé îðîëöîæ, äààëãàâðàà õóðäàí õèéõ, øàëãàëòûí ä¿íãýý àõèóëàõ, àíõààðëàà õýðõýí òºâëºð¿¿ëýõ, àìðàëòàà ¿ð á¿òýýëòýé ºíãºð¿¿ëýõ, öàãàà çºâ àøèãëàõ çýðýã õàìãèéí øèëäýã ñóðàõ àðãóóäûã ýçýìøèõ áîëíî. Цэрэндондов П. Чимэдлхам Ц. Ñóðãàí ñýòãýëç¿éí ñóäàëãàà, ò¿¿íèé áàðèìòàä ñòàòèñòèê çàäëàí øèíæèëãýý õèéõ àðãà. 2013 Мөнхдалай З. ×èíãèñ õààí Òàëûí ÿçãóóðòàí áà õàí õºâã¿¿ä. 2013 Ýíýõ¿¿ á¿òýýëä Òýì¿¿æèí ×èíãèñèéí ãàðâàë øèíæ, ó÷èð ç¿éí ñýòãýëãýý, òèâ äàìíàñàí ýçýíò ã¿ðíýý áàéãóóëñàí àðãûí òóõàé, Àëòàí îðä, Äóíäàä Àçè áà Èðàí (Ïåðñ) äàõü ìîíãîëûí õààíò óëñóóä áà Èõ Þàíèéã áàéãóóëñàí Àëòàí óðãèéíõíû òóõàé, äàÿàðøèë áîë Ìîíãîëûí çóóíû (XIII) ¿ðãýëæëýë ìºí ãýñýí ñàíààã äýâø¿¿ëæýý. Чулуун Р. Ñýòã¿¿ë÷èéí ¿çýã è÷èìõèé. 2013 Ìýäýý áîë áàðèìò þì. Ýíý íîìîíä ñïîðò, óðëàã, óëñ òºð, íèéãýì, ñî¸ë çýðýã îëîí ñàëáàðûí ñ¿¿ëèéí 30, 40 æèëèéí ¿éë ÿâäàë, ýãýë æèðèéí õýí íýãíýýñ ýõëýýä àëäàð öóóòíóóä, ýõ îðíû ìààíü ¿íýí “ò¿¿õ“-èéí áàðèìòóóä îðæýý. Ци Сун Òà îõèíòîé áîë çààâàë óíøààðàé. 2013 Ýíýõ¿¿ íîìä ºã¿¿ëñýí õ¿ì¿¿æëèéí îéëãîëò íü ýöýã ýõ÷¿¿äýä øèíý ñàíàà ñýäëèéã ºãºõººð áàðàõã¿é õ¿ì¿¿æëèéí øèéäëèéã òàéëæ ºãíº. Баярхүү Чи., Пүрэв О., Жаргалсайхан О. Îëîí óëñûí õ¿ì¿¿íëýãèéí ýðõ ç¿é (Õè÷ýýëèéí àãóóëãà, àðãà ç¿éí ãàðûí àâëàãà) 2013 Õ¿ì¿¿íëýãèéí ýðõ ç¿éí áîëîâñðîë ãýäýã íü àëèâàà çýâñýãò ìºðãºë人í, õ¿÷èðõèéëýë, ò¿ðýìãèéëýë, òºäèéã¿é íèéòèéã õàìàðñàí ãàìøãèéí ¿åä ÷ õóâü õ¿íèé àìü íàñ, íýð òºð, àëäàð õ¿íä, ýðõ, ýä õºðºíãèéã õàìãààëàõ, òèéì ÿâäëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, íýãýíò áèé áîëñîí çîâëîí øàíàëàë, ýâäðýë ñ¿éðëèéã àëü áîëîõ áàãàñãàõ, àðãà àæèëëàãààíä îðîëöîõ õýì õýìæýýíèé ìýäëýã, ÷àäâàð, õýðýãëýý, õàíäëàãûí öîãö ìºí. Эрдэнэ С. Òýíãýðèéí õºâ¿¿íèé ýöýñëýë. Õàð õóí øóâóó. 2013 Төмөр Д. Í¿äëýí ñýòãýõ çóðàãëàë áóþó òóëãóóð äîõèî. 2013 Ýíýõ¿¿ íîìíîîñ òóëãóóð äîõèîíû ñóðãàëòûí àðãà àíõ õýðõýí áóé áîëñîí, ò¿¿íèéã õýðýãëýñýí ò¿¿õ, ¿ð ä¿íã îëæ óíøèõ áîëíî. Соронзонболд С. Ìîíãîë õºãæèì ( Þàíü óëñûí îðäíû õºãæèì, á¿æèã, æ¿æèã, õóâöàñ) 2013 “Ìîíãîë õºãæèì“ õýìýýõ ýíýõ¿¿ á¿òýýëä Þàíü óëñûí ¸ñëîë õºãæèìòýé õîëáîãäîõ á¿õèé ë ýõ ñóðâàëæóóä, õºãæìèéí áîëîí á¿æãèéí áàãø, ò¿øìýë, õºãæìèéí çîõèîë÷, óäèðäàà÷, á¿æèã äýãëýý÷, çóðàà÷, òóñëàõ àæèëòíóóäûí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã, õºãæèì àíãè, á¿æãèéí àíãè, äóó÷èä, æ¿æèã÷äèéí áèå á¿ðýëäýõ¿¿í, õóâöàñ õýðýãëýë, õºãæìèéí çýìñã¿¿äèéã 12 æèëèéí àðãà áèëèãò ø¿òýëö¿¿ëýí õºãæìèéí îíîëûí ¿íäñýíä õýðõýí áàéðëóóëàõ, õºãæìèéí á¿òýýëèéã ÿìàð äýñ äàðààëàë àðãààð íàéðóóëæ áàéñàí äýã çîõèîí áàéãóóëàò, Õºãæìèéí àíãè-õºãæèì àÿëãóóíû âàíãèéí àíãè, ªëçèéò îäîí àíãè, ¨ñëîë õºãæìèéí àíãè, Íîì íîìëîã÷ àíãè òóñ á¿ðò ¿¿ñãýõ 10 àíãè á¿õèé æ¿æèã, ò¿¿íèé öîìíîë, íàéðóóëàã÷èéí çîõèîë, ¿¿ñãýõ õºãæèì, íàéðàë äóó, á¿æèã, òàéëëàãà òàõèëãà, Ẻ ìºðãºëèéí çàí ¿éë, õóâöàñ äèçàéí æèæèã õýðýãëýë çýðãèéã íýãä íýãýíã¿é òîî÷èí õàðóóëæýý. Лочин С. Øèãøýý öîìîðëèã çîõèîë. 2013 Ýíýõ¿¿ ò¿¿âýð çîõèîëä Ñ.Ëî÷èíãèéí á¿òýýëýýñ øèãøèæ ñîíãîæ àâñàí ºã¿¿ëýã, òóóæ, ø¿ëã¿¿ä íü îðæýý. Ганцэцэг С. Ìîíãîë îíüñîãûí àíãèëàë, òóóðâèëç¿éí îíöëîã. 2013 Наран А. Ìîíãîë òóóðãàòíû óðàí çîõèîë. 2013 Ýíýõ¿¿ íîì íü Õàëèìàã óëñ, Áóðèàä óëñ, ªâºð Ìîíãîëûí ªºðòºº çàñàõ îðíû çîõèîë÷äûí á¿òýýëýýñ ãàäíà òóõàéí àðä ò¿ìíèé òàëààð ò¿¿õèéí òîâ÷ îéëãîëò, óðàí çîõèîëûíõ íüòàëààðõ ºã¿¿ëýë, òºëººëºë áîëñîí çîõèîë÷äûí íàìòàð á¿òýýëýýñ òàíèëöóóëàõ áîëíî. Орч. Тэрбиш Л. Òºâä õýëò ò¿¿õèéí çîõèîëûí ñóðâàëæ ñóäëàë - 1.Ýíýòõýãò íîì äýëãýðñýí ò¿¿õ. 2013 Батсайхан Б. Дэлгэржав М. Ñýòãýë ñóäëàëûí ¿íäýñ. 2013 Ñýòãýë ñóäëàëûí øèíæëýõ óõààíû ¿¿ñýë, õºãæèë, ò¿¿íèé îíîë, ïðàêòèêûí àñóóäëûã õàìàðñàí óã íîì íü ñýòãýë ñóäëàëûí îíîëûã æèøýý, áàðèìò, çóðàã, á¿ä¿¿â÷, õ¿ñíýãò, ãðàôèê àøèãëàí õàìãèéí ýíãèéí áàéäëààð òàéëáàðëàæýý. Ìîíãîëûí øèëäýã õººðºã. 2013 Орч. Дүгэр Я. Êîììóíèçìûí õàð íîì. 2013 Åâðîïûí õýä õýäýí îðíû ýðäýìòýí ñóäëàà÷ íàðûí áè÷ñýí “Êîììóíèçìûí õàð íîì“ õýìýýõ ýíýõ¿¿ á¿òýýëä 20-ð çóóíû õ¿í òºðºëõòºíä ýíã¿é èõ ãàìøèã, ñ¿éðýë àâ÷èðñàí õ¿ðýí òàõàë - ôàøèçìààñ ºìíº ¿¿ñ÷, ò¿¿íýýñ óäààí îðøèí òîãòíîæ, äºðâºí òèâä õàëäâàðëàí àðäàà ¿é ò¿ìýí õ¿íèé àéìøèãò ýìãýíýë, íèéãìèéí õîöðîãäîë, ¸ñ ñóðòàõóóíû ãàæóóäàë ¿ëäýýñýí “óëààí òàõàë“ - êîììóíèçìûí ãýìò õýðã¿¿äèéã òîäîðõîé áàðèìòòàéãààð äýëãýí õàðóóëæýý. Монхообор Д., Цэвэгсүрэн Н. Îðãàíèê õèìè I. 2013 Ýíýõ¿¿ ñóðàõ áè÷ãèéí àãóóëãà 10 á¿ëýãò áàãòààí áè÷èãäñýí áºãººä Îðãàíèê õèìèéí îíîëûí ¿íäýñ, í¿¿ðñóñòºðºã÷èä, í¿¿ðñóñòºðºã÷äèéí ôóíêöèîíàëüò óëàìæëàë, îðãàíèê õèìèéí òóñãàé á¿ëã¿¿ä ãýñýí ¿íäñýí 4 õýñýãò õóâààãäæýý. Жамсран Ц., Ганбат Ж. Ìîíãîëûí åðäèéí õºñºã, òýýâýð. 2013 Ýíýõ¿¿ öîìîãò ìîíãîëûí åðäèéí õºñºã, òýðýã, ÷àðãàíû ãàðâàë, ò¿¿õýí õºãæëèéí ¿å øàòóóäûã òîäîòãîõ ýä¿ãýý ìîíãîë óëñûí íóòàã äýâñãýð äýýð ýðò áàëàð öàã, äóíäàä çóóíû ¿åä ìàíäàæ ìºõºæ áàéñàí óëñ ò¿ìíèé áîëîí îð÷èí öàãèéí õºñºã òýýâðèéí áîëîâñðîí õºãæèæ èðñýí ò¿¿õýýñ, ìºí çóðãèéí õàìò îðæýý. Íîìûí ºã¿¿ëýë, òàéëáàð ñýëò íü àíãëè ìîíãîë õýë äýýð õýâëýãäæýý. Эмхт. Галсан Т. Ìîíãîë åðòºíöèéí ãóðàâ. боть 2. 2013 Эмхт. Галсан Т. Ìîíãîë åðòºíöèéí ãóðàâ. боть 3. 2013 Милтийр Л. Áóðóó çóðøëàà ãýýõ¿é. 2013 ÀÍÓ-ûí íýðò àðãà ç¿é÷ õàòàãòàé Ëèé Ìèëòèèðèéí “Áóðóó çóðøëàà ãýýõ¿é“ õýìýýõ 21 õîíîãèéí õºòºëáºð ÀÍÓ, Êàíàäàä èõýä ò¿ãýí äýëãýð÷, îëîí ìÿíãàí õ¿íèéã ýëäýâ ìóó çóðøëààñ íü àíãèæðóóëàõàä òóñ áîëæ áàéíà.Ýíýõ¿¿ õºòºëáºð íü õ¿í àëä áèåèéíõýý õ¿÷ áîëîìæèéã á¿ðýí ã¿éöýä äàé÷ëàõ, ººäðºã ÷èíýýëýã àæ òºðºõ õ¿ñýë ýðìýëçëèéã áîîæ õààæ õîéø ÷àíãààäàã àëèâàà áóñàðìàã ìóó àðàíøèíãàà îðõèõóéö áîäèò ººð÷ëºëò õóâèðàë ãàðãàõ ìýäýë áîëîëöîîã òàíä îëãîõ çîðèëãîòîé. Кар А. Òàìõèíààñ á¿ðìºñºí ãàðàõ áè÷èë íîì. The Little Book of Quitting. 2013 Òà òàìõè òàòäàã áîë, òàìõèà õàÿõñàí ãýæ áîääîã áîë ýíý íîìûã óíø. Ýì òàí óóæ, ýëäýâëýæ çîâîëã¿éãýýð òàìõèíààñ øóóä ãàðàõàä ñýòãýë ç¿éãýý áýëòãýõýä òàíä ýíý íîì òóñ áîëíî. Өлзийсүрэн Б. Èõ æàíæèí Ñ¿õáààòàð. 2013 Ýíýõ¿¿ íîìîíä Ñ¿õáààòàð æàíæíû áóñäûã ººðòºº òàòàõ îíöãîé ÷àäâàðòàé óðàí èëòãýã÷ áîëîõûã òîäîðõîé áàðèìòòàéãààð ºã¿¿ëñíýýñ ãàäíà ìîíãîëûí óòãà çîõèîë, óðëàãò æàíæèí Ñ¿õáààòàðûí ä¿ðèéã õýðõýí ä¿ðñýëñíèé㠺㿿ëæýý. Лхамсүрэн П. Ò¿ìýíäýý õ¿ðãýõ òóñ. 2013 Í¿¿äýë÷èí ìîíãîë÷óóä ìààíü ¿åýñ ¿åä äóó ø¿ëãýý, òîãëîîì íààäàì, ìîíãîë ¸ñ, çàí çàíøèë, ìýðãý òºëãºíä ø¿òýõ, óðàã òºð뺺 ìýäýõ, ýõ ýöýãýý õ¿íäýòãýõ, õàíèà ñîíãîõ, ºâ÷èí ýìãýãýýñ àíãèæðàõ çýðýã îëîí ÿíçûí îéð äºõºì àðãàä ñóðàëöàæ, ò¿¿íèéãýý ñóäàð íîì, ñóðãààë çàõèàñààð äàìæóóëàí ºâë¿¿ëýõ óõààíûã áèé áîëãîæýý. Эмхт. Цэрэндэжид Я. 2013 Ìîíãîë óëñûí íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëòèéã ºìíºõ îíóóäûíõòàé çýðýãö¿¿ëýí õàðóóëñàí ñòàòèñòèêèéí ýíýõ¿¿ ýìõòãýëä äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýöñèéí àøèãëàëòûí àðãààðõ óëèðëûí òîîöîîã çýðýãö¿¿ëýõ ¿íýýð, 2011 îíä ÿâàãäñàí õºäºº àæ àõóéí òîîëëîãûí ¿ð ä¿íãýýð ìýäýýëëèéã áàÿæóóëàí ãàðãàëàà. Áîëîâñðîë, ýð¿¿ë ìýãäèéí çàðèì ¿ç¿¿ëýëòèéã øèíýýð íýìëýý. Äàëàé ëàìûí 67 ä¿ðèéí íàìòàð. 2013 Ýíýõ¿¿ íîì íü 2 õýñãýýñ á¿òæýý. Ýõíèé õýñýã íü 17 -ð çóóíû ñ¿¿ë 18-ð çóóíû ýõýí ¿åä Õàëõûí íóòàãò ãàð áè÷ìýëýýð äýëãýð÷ áàéñàí “Ìàæ¿í ãàëàâ“ õýìýýõ æýéðîâ ñîëäèâ ( òºðºë ¿åèéí çàëáèðàë)-ûí ìîíãîë ëàìûí ìîíãîëîîð áè÷ñýí òàéëáàð, 2-ð õýñýãò V Äàëàé ëàìààñ õîéøõè XIV Äàëàé ëàì õ¿ðòýëõ 9 ä¿ðèéí íàìòàðûã ìàø áîãèíî õýëáýðýýð îðóóëæýý. Дашдаваа Ч. ßïîíû îëçëîãäîãñîä ìîíãîëä. 2013 Ýíýõ¿¿ á¿òýýëä Ìîíãîë äàõü ÿïîíû îëçëîãñäûí àæ áàéäàë, àæèë õºäºëìºðèéí òóõàé ºã¿¿ëæýý. Авдай Ч., Энхтуяа Д. Ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé àæèë ã¿éöýòãýõ àðãà ç¿é. 2013 Ýíýõ¿¿ ñóðàõ áè÷èãò ñóäàëãààí øèíæèëãýýíèé àæèë ãýæ þó áîëîõ, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà, äýñ äàðààëàë, ¿ð ä¿íã áîëîâñðóóëàí ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºãºõ, ¿ð ä¿íãèéí òàéëàíã õýðõýí áè÷èõ òóõàé òîäîðõîé òóñãàæýý. Бат-Ирээдүй Ж. Ìîíãîë õýë áè÷èã, óòãà, ñî¸ë, õýðýãëýý. 2013 Æ.Áàò-Èðýýä¿éí ýíýõ¿¿ íîìîíä íü ìîíãîë õýëíèé ¿ãèéí ñàí, óòãà ñóäëàëààð áè÷ñýí öýâýð ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëëýýñ ãàäíà îëîí íèéòýä çîðèóëñàí øèíæëýõ óõààíû õÿëáàðøóóëñàí ºã¿¿ëýë íèéòëýë¿¿ä íü îðæýý. Бэррон Ж. Êðåìëü äýõ àìåðèêèéí òàãíóóë÷. 2013 Àìåðèêèéí ò¿¿õ÷ Äæîí Áýððîíû ýíýõ¿¿ íîìîíä àìåðèêèéí òóñãàé àëáàäûí çîõèîí áõéãóóëñàí õàìãèéí àìæèëòòàé òàãíóóëûí àæèëëàãààíû òóõàé ºã¿¿ëíý.Õîëáîîíû ̺ðäºõ Òîâ÷îîíû íóóö òóðøóóë Ìîððèñ ×àéëäåñ (“Ñîëî“) îëîí æèëèéí òóðøèä Êðåìëèéí óäèðäëàãà áà çºâëºëòèéí òàãíóóëûí áàéãóóëëàãûí í¿äýí äýýð òàãíóóëûí ¿éë àæèëëàãààã àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëæýý. Эмхт. Туса Ц. Ó÷èðòàé àñóóëò? óâèäàñòàé õàðèóëò. 2013 Àñóóëò áîë õ¿íèé ìºíõèéí äàãóóë áîëñîí õîðâîî åðòºíöèéã òàíèí ìýäýõ ãýñýí õ¿ñýë ýðìýëçëýëýýñ ò¿ð¿¿ëýýä õ¿íèé ºäºð òóòìûí àìüäðàë àõóéä òóëãàðñàí ò¿ìýí áýðõøýýë ñààäûã äàâàí òóóëàõàä, õ¿íä àñóóäëûã øèéäâýðëýõýä çºâëºë㺺 àâàõ, õàðèëöàí ÿðèëöàõ ãýñýí çàéëøã¿é øààðäëàãààñ ¿¿äýí ãàðäàã ç¿éë áèëýý. Авирмэд Д. Îëîí óëñûí ìàðêåòèíã. 2013 Ýíýõ¿¿ íîìîíä ìàðêåòèíãèéí çàð÷ìûã àøèãëàõòàé óÿëäóóëàí áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí ¿éë÷èëãýý, ò¿¿õèé ýäèéí äýëõèéí çàõ çýýëä ¿íý á¿ðäýëòèéã îðîëöóóëàí, çàõ çýýëèéí êîíúþíêòóðûã ñóäëàõ áîëîí òààìàãëëàõàä õàìààðàõ îëîí óëñûí ìàðêåòèíãèéí ÷óõàë á¿ðäë¿¿äèéã àâ÷ ¿çæýý. Äýýä áîëîâñðîëûí øèíý÷ëýë ñóðãàëòûí òåõíîëîãè.Õýëýëö¿¿ëãèéí èëòãýë¿¿ä. 2013 Ýíýõ¿¿ ýìõòãýëä ëåêö, ñåìèíàðûí õè÷ýýëèéí çîðèëãî, òåõíîëîãèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîæ, ¿ð ä¿íã íü äýýøë¿¿ëýõ àñóóäàëûí òóõàé èëòãýë¿¿ä îðæýý. Чанцалням Д. ×èìýãëýëèéí ìîä, ñººã óðãàìàë. 2013 Ýíýõ¿¿ íîìîíä Áîòàíèêèéí öýöýðëýãèéí íºõöºëä 66 ç¿éë, 12 ñîðòûí àøèãò ñººã óðãàìàë, 10 ç¿éë 6 õýëáýðèéí øèëì¿¿ñò ìîä, ñººã óðãàìëûã òàðèìàëæóóëæ, íóòàãøóóëñàí ñóäàëãààíû àæëûí ¿ð ä¿í, òýäãýýðèéí ÷èìýãëýëèéí áîëîí àæ àõóéí àøèãò øèíæ ÷àíàð, òàðèìàëæèõ íóòàãøèõ ÿâöàä ìîä, ñººã óðãàìëûí áèîëîãèéí îíöëîã áîëîõ òýäãýýðèéí àìüäðàëûí ýõíèé áà äàðààõ æèë¿¿äèéí ºñºëò, õºãæëèéí õýì, íàéëçóóð ¿¿ñýõ áà òèòìèéí õýëáýðøèõ îíöëîã, ºâºëæèõ áà àìüäðàõ ÷àäâàðûã ¿íýëæ, èðýýä¿éòýé áàéãàëèéí áîëîí òàðèìàë ìîä, ñººã óðãàìëûã ¿ð , óðãàë ýðõòíýýð ¿ðæ¿¿ëýõ àðãûã ñóäëàí, òýäãýýðýýñ øàëãàðñàí øèíý òàðèìàë óðãàìëûã Áîòàíèêèéí öýöýðëýãèéí ¿ç¿¿ëáýðèéí áîëîí õîòûí íîãîîí áàéãóóëàìæèíä àøèãëàõ áîëîìæ, òàðüæ àð÷ëàõ àðãûã áàãòààæýý. Идэр Д. Èõ Þàíü óëñ (1368-1388). 2013 Ýíýõ¿¿ çîõèîëä Èõ Þàíü óëñûí ñ¿¿ë ¿åèéí óëñ òºðèéí áàéäàë, Èõ Þàíü óëñûí ÿçãóóðòíóóäûí õîîðîíäîõ çºð÷èë, Õÿòàäûí àðä ò¿ìíèé áîñëîãî òýìöýë, Èõ Þàíü óëñûí Õÿòàä äàõü çàñàã çàõèðãàà, íî¸ðõîë ýöýñ áîëæ, óóãóóë íóòàãòàà òºâëºðñºí, Èõ Þàíü -Ìèíãèéí õîîðîíäîõ äàéí áàéëäààí, Èõ Þàíü -Ìèí, Èõ Þàíü-Êîð¸ óëñûí õîîðîíäîõ óë