ᠪ᠊ · ᠶᠠᠪᠤᠭᠤᠬᠤᠯᠠᠩ 《ᠲᠡᠭᠦᠪᠦᠷᠢ ᠵᠣᠬᠢᠶᠠᠯ》

Б.Яву у х у ла н Тү ү вэр зо х ио л www.kiebo o ks.co m Өмнө тгө л Яр у у найр агчийн амьд х ө шө ө г бо сго х сайх ан бо ло мж о лго со н Мо нго лын Зо х ио лчдынЭвлэлийн х о р о о нд талар х аж байгаагаа илэр х ийлье. Мө н х эвлэлд бэлдэх явцад бү х талаар ту салсан яр у у найр агчийн у р ан бү тээлийн нө х ө д бо ло н шавь нар т нь баяр ласнаа басилэр х ийлье. Энэ бо тийг х эвлэлд бэлтгэх дээ, у даа дар аагийн но м тү ү вэр , то гтмо л х эвлэлү ү дэд х эвлэгдсэн шү лэг зо х ио ло о с гадна гар бичмэлээр ү лдсэн шү лэг зо х ио лу у даас нь со нго жэмх тгэлээ. “ Тү ү вэр зо х ио л “ – д бү р эн гү йцэд тө гсө ө гү й, ду ту у ү лдсэн х эдэн шү лэг зо х ио л о р со н. Яр у у найр агч, шү лэг зо х ио ло о тү р гэн тү ү х ий х ийдэггү й, эр гэж нях у у р ажилладагбайсан ту л ду ту у ү лдсэн зо х ио л нэлээд байна. Үү нээс гадна, х эвлэлд бэлтгэгч бидний дадлага ту р шлага багатайгаас шалтгаалж х эвлэлд бэлтгэн о р у у лж чадаагү й шү лэг нэлээд ү лдлээ.Шү лэг зо х ио лу у дыг эмх тгэх дээ р едакто р ын зө влө сний дагу у у лс тө р ир гэний у янгын яр у у найр аг, у тга у янгын яр у у найр аг гэсэн х о ёр х эсэгт ангилж, х эд х эдэн дэд сэдэвт ер ө нх ийлө нх у ваагаад, до то р нь о ны дэс дар аагаар байр лу у лах ыг эр мэлзлээ. Ду у ль, найр аглал зэр гийг сэдэв х ар галзалгү й нэгэн х эсэг бо лго ж о ны дэсээр байр лу у ллаа. Яр у у найр агч маань сэр ү ү нах у й цагтаа ү р гэлж х ү ндэтгэж явсан у ншигч нар т нь у р ан зо х ио лын ту х ай ө гү ү лэл, у р ан сайх ны найр у у лал, тэмдэглэл, жү жиг, о р чу у лга зэр эг бү тээлү ү дээр дах ин нэг бо ть но мбэлтгэж то лилу у лах эр мэлзэл дү ү р эн байгаа гэдгээ х элэх ийг х ү сч байна. Эмхтгэгчи д Ала г дэлх ийд тө рсө н минь у чирта й Алтан дэлх ийд тө р сө н минь у чир тайАавын гэр ийн амар тайвныг эвдээд би Ачит эх ээ ар ван сар зо во о сны эцэстАлаг ү р нь бо лж баяр лу у лах гэсэн юм би Алтан дэлх ийд тө р сө н минь у чир тай Гэр элт о р чло нд тө р сө н минь у чир тайГэмгү й шу ву у дын ү ү р ийг эвдэж ө ндгий нь няцлаад Хэр сү ү су у ж у х аан о р сных о о эцэстГэнэн насаа ө р ө вдө ж зо вж явах гэсэн юм би Гэр элт о р чло нд тө р сө н минь у чир тай Алаг дэлх ийд тө р сө н минь у чир тайАду у манаж дассан атар х ан тал ну тагтаа Анх ны ду р лалтай у чир ч эмнэг сэтгэлээ у яр аагаадАз ду таж амьдр алын ту р ш мө р ө ө дө х гэсэн юм би Алаг дэлх ийд тө р сө н минь у чир тай То о ст х о р во о д тө р сө н минь у чир тайТо х о йн чинээх эн ү р ийнх ээ шө нийн у йлах ыг со нсо ж Тө р сө н эцгийндээ авчир сан зо вло н баяр х о ёр ыгТо о ёсо о р нь ө ө р ө ө амсаж мэдэх гэсэн юм би То о ст х о р во о д тө р сө н минь у чир тай Ду у лим х о р во о д тө р сө н минь у чир тайДу у лж су у гаад ээжийгээ у йлах ыг нь ү зэх гэж Ду у нд тийм чадал шингэж байдгийг мэдээдДу у ө ө р ө ө зо х ио ж ду у тай х амт амьдр ах гэсэн юм би Ду у лим х о р во о д тө р сө н минь у чир тай Хө р ст дэлх ийд тө р сө н минь у чир тайХү лгийн зо о бо лсо н тө р сө н ну тагтаа амьдр ах гэж Хү ү гийн сэтгэлээр эх о р о ндо о х айр тай байсан юм гэжХо йч ү еэр ээ ам бар дам х элү ү лэх гэсэн юм би Хө р ст дэлх ийд тө р сө н минь у чир тай 1 9 5 9 о н. Алда рт б у у дла га Ар ван до ло о н о нд, манай гар иг дээрАлдар цу у тай бу у длага бо лсо н юм. Нэлэнх ү й о р чло нг нэлд нь до р гио жНева мө р ө н дээр нир х ийсэн юм. Ху у чин, шинэ ер тө нцийг заагланХо р во о д нү р гэлсэн Авр о р ын бу у длага Ху вьсгалжсан Ор о сын пр о летар ийнХо о ло й нийлү ү лсэн у у х ай байсан юм. Алдар т Октябр ийн х ү чит у у х айгАу гаа Ленин биеэр у дир дсан юм Нийтээр бү р х эг Ор о с о р о ндНийгэм жу р мын ү ү р цайсан юм. Хо р во о д нү р гэлсэн Авр о р ын ду у наарХо то л Мо нго л но йр о о с сэр сэн юм. Хо нго р мо р ио , Сү х жанжиндХу вь заяагаа даатган эмээллэж ө гсө н юм. Хү н ар дынх аа х у вь заяагХү лэг мо р ьдынх о о дэлэнд ө лгийдө ж Ху вьсгал х ийх ээр жу р амт цэр эг гар ах ыгКр емлийн о р до нд Ленин мэдсэн юм. Залу у р ч Лениний эх о р о нто йЗаяа х о лбо со н Азийн мо нго л Тив алгасах пу у жин адилНийгэм алгасах х у вьсгал х ийсэн юм. Хү чит авр о р ын бу у длагын нү р гээнХү чир х эг Лениний у у х айн тү р лэг Үү л нү ү гч манай гар игаасҮү р ийн цо лмо нд бяр аа х ү р гэлээ. Ар ван до ло о н о нд манай гар иг дээрАлдар цу у тай бу у длага бо лсо н юм. Гар иг алгасах алдар т бу у длагаГайх амшигт Нева дээр анх бо лсо н юм. 1 9 6 7 о н. Хо ёр их б у у Хү р гэх ачаа х ү ндХү лээсэн х у гацаа бо гино Жанжин Сү х эд гар ду у лЗаасан х у гацаанд биелү ү л Дар га ингэж ту шаавДалан цэр эг давтав. Өдө т бичиг яар алтайӨндө р у у л шиг жинтэй Хо ёр лу т их бу у г –Хо ёр лу т х ү нд ачааг Хо с дө р вө н мо р ьХо ёр ачааны найман мо р ь Даах тай ү гү йтэй х ө длө вДалан цэр эг дагав. Ачсан ачаа х ү ндАваачих газар зайду у Тах тай мо р ьд гэлдэр нэ.Далан цэр эг яар на. Умар зү гээс у р агшлах бү рУлсын х илд о йр то х бү р Замын ну р у у х о то лзо вЗамгү й газар навталзав Хо ёр лу т их бу у гХо ёр лу т х ү нд ачааг Ур сгал Сэлэнгээс ө ө рУлсын х илд о йр Дааж гар гах газар гү й байв.Далан цэр эг мэдэж байв. Хо р ин нэгэн о н билээ.Хавр ын нэгэн ө дө р билээ. Ну р у у юу гаа СэлэнгэНу м шиг бат х ө вчлө в. Хавр ын зө ө лө р сө н мө сө өХаш шиг х ату у бо лго в Өдө т бичиг шиг яах алтайӨндө р у у л шиг жинтэй Хо ёр лу т их бу у гХо ёр лу т их х ү нд ачааг Далан о р о с цэр эгтэй ньДалан найман мо р ьто й нь Ну р у у н дээр ээ Сэлэнгэ даав.Ну тгийн х илийг алх у у лав. Хо ёр их бу у х ө длө в.Ханын х ө ндийг ө гсө в То р о йсо н цагаан то о с у гтав.То о сны ү зү ү р т Сү х баатар ир эв. Чандаган цагаан то гто ж ядав.Жанжин Сү х ингэж х элэв. - Хо ёр их бу у эх лээд бу у днаХу вьсгалын ду у тү ү гээр ду у р сана. Хо р то н дайсан чих гү й бо лно .Хо то л Мо нго л жар галтай зо лго но . Жанжин Сү х тү р ү ү лээд давх ив.Чандаган цагаан нь су м шиг х у р длав. Хө ллө гө ө мо р ьдын чих со р то лзо в.Хө тө ч цэр гү ү дийн х иймо р ь сэр гэв. Эр ээн нар санд ү ү р цайв.Их бу у ны ду у нү р гэлэв. Жу р амт цэр эг х иагтыг дайр ав.Жанжин Сү х магнайд нь явав. Дө р вө н пу лемёт зэр эг галлав.Дө тийн замаар гаминг то нилго в. Их бу у ны анх ны нү р гээнээрЭр элх эг Сү х баатар ын у р иан ду у наар Ху у чин тө р ийн сү лд зайлав.Ху вьсгалт тө р ийн нар ан мандав. Хо ёр их бу у х ү нд байсан юм.Хө р ст газар х о то лзо ж байсан юм. Авр о р ын ду у биед нь явсан юм Ар дын маань х у вьсгалын ду у бо лсо н юм. 1 9 6 9 о н. Бү х а рдын на а да м Эх о р ных о о тү ү х т о йг у лс даяар тэмдэглэх гэжЭмээлт мо р иных о о х у р д чадлыг х о то л даяар шалгах гэж Өвч Мо нго л у лсын “ Эр ийн гу р ван “ наадам эх эллээ.Үзэмжит х у вцсаа ө мсө ө д х ү мү ү с наадамдаа ир цгээлээ. Сайн малчны тэмдэгтэй бу у р ал ө вгө н х ар агдлаа.Сангийн аж ах у йн тр акто р ч залу у бү сгү й ү зэгдлээ Бү р энцо гтын у у р х айчин х ү дэр эр су у ж байлаа.Бү тэн бу м явчих сан залу у х ан жо ло о ч ир сэн байлаа. Тэсийн го лын у нага аср ын ү ү дэнд х азаар дар жТэр х ийн го лын х ү ү х эн тү ү нийг ажиж су у лаа. Дар х ан авар гу у дын цо лыг засу у лу у д нь ду у дажТү р ү ү лж х эн нь шалгар ах ыг наадамчид таалцаж байлаа. Эр х ийдээ о нчто н энд ну м су маа агсажЭр биедээ бяр тан тэнд зо до г шу у дгаа ө мсө ж Ду у х у у р ын эх энд залу у чу у д бү жиглэж байлаа.Ду гар аа тү р лэгийн эх энд настну у д х ү ндлэгдэж байлаа. Ар вайх ээр ээс пио нер х ү ү мо р ь у р алдах аар ир сэн байлаа.Алтай ну тгаас эмгэн малчин у р игдаж ир сэн байлаа. Зо чидын байр анд о ло н х ү н ир сэн х ар агдлааЗө влө лтийн тө лө ө лө гчид х амгийн тү р ү ү нд нү дэнд ту слаа Ар дчилсан о р ны тө лө ө лө гчид дэр гэд нь су у ж байлааАр дын наадамд баясан инээж су у гаа ү зэгдлээ Нар ийн то р го н зо до г шу у дагтай х о ёр бө хНаадамчдын ө мнү ү р дэвэн дэвсээр гар лаа Начин шо нх о р зо р игтны ту лах ыг ү зэх гэжНам чимээгү й бо ло о д х ү мү ү с шир тэж эх эллээ Эх лээд х о ёу лаа бие биесээ х эр ж баах ан зо гсло оЭнд тэндээсээ чангаалцаж жаах ан ө вдө лцлө ө Гэтэл нэг нь у х асх ийн дайр аад о р ло оГэнэдү ү лж байгаад ө вдө г до р о о х ийж амжлаа Хо р о мх о н зу у р алга ташилт ч нижигнэж эх эллээ/Ху р дан мо р ь/ир лээ гэж зар ч тар аад ир лээ Ху р ц ту у р айтай х ү лэг мо р ьд ана мана айсу й явлааХамгийн тү р ү ү нд х ээр мо р ь их наадамд цу лбу у р х аялаа Ур сах у сны до лгио шиг ту г далбаагаа намир у у лсаарУлсын авар га тамир чид жагсаалаар аа о р ж ир лээ Наадмын талбар т ЭНХ ТАЙВАН/гэдэг ү сэг бо лло оНар гиан бо лж,о ло н ү зэгчид алга ташлаа До ло о н сар ын тэнгэр т ту г далбаа намилзаж х ар агдлааДө лгө ө н сайх ан агаар т энх ийн тагтаа нисэж ү зэгдлээ Эссэн айр гаа х ү ндэт зо чдо до о дах ин сө гнө лө өЭр ийн гу р ван наадам ид ду ндаа ү р гэлжилж байлаа. 1 9 5 3 о н. МАРКС /ДУУЛЛЫН ДУУЛЛЫГ БИЧИХДЭЭ / Жу у лч бө мбө р цө г аян замдаа эр гэлдсээрЗу н ө влийг х о р во о д бас л со лилцу у лсаар Шө нө ө дө р гү й баячу у д л цэнгэлд автанаСар ны гэр элд бо о лчу у д л зо гсо о гү й ажиллана Бө мбө р цө г дэлх ий гэдэг нь бү р эг саар ал юму у ?Бү гд бид гаслан зо вло нд тө р сө н юму у ? Ийм ү гтэй ду у г ажилчин х ү н ду у лж байх адҮү р шө нийг у гтаж Мар кс но йр гү й су у ж байлаа Шир ээн дээр х гэр эл нь бү дэг гийгү ү лнэШилэн гэгээвчийг нь нэвтлэн салх и сэвэлзэнэ. Эвх мэл цаасыг дэлгээд Мар кс у р даа тавилаа/Эв х амт намын ту нх аг/гэж гар чиг бичлээ Сайн нө х ө р Энгельс нь дэр гэд нь су у ж байлааСанаа бо до ло о сү вэгчлэн Мар кс зө влө ж байна. Үзгээ тавиад Мар кс шинэ ер тө нцийг бо до х о д ньУр т цагаан сах лаа илэн байж су у х ад нь -Бидний замыг зааж ө г!Мар кс минь гэх шигБэр сү ү бо лсо н пр о летар иу д ө ө дө ө с нь сар вайгаад Найман настан эзний газар дээр ажиллаж х ар агдлааНая х ү р сэн эр дэмтэн х ө лсний х ө дө лмө р х ийж ү зэгдлээ Бү х эл дэлх ий ту ждаа тас х ар анх у й х ар агдлааБү ү р шинээр х у вир гах цаг нь бо лсо н санагдлаа Эр гү ү лж бо лшгү й мө р ө н го лын у р сгал шигЭнд тэндгү й ажилчдын бо сло го гар ч байгаа нь Тү мэн жил х ээр х эвтсэн ну р у у ө всө ндТү ү дгийн о ч ү ср ээд авалцаж байх шиг бо до гдло о Тэгвэл о до о ганцх ан х у вьсгалын шу у р га х эр эгтэйТү м бу ман пр о летар иу дад х у вьсгалын у р иа х эр эгтэй Энэ бү гдийг бо до о д Мар кс ү згээ бар илааЭгэл о ло н пр о летар иу дын замыг зааж бичлээ. “ Оло х до о бид бү х дэлх ийг о лж авна “ гэж ту нх аглалаа.Оло х шинэ х у вьсгал нь о р чло нгийн х эвлийд ө сө ж байлаа. “ Ор о н бү х ний пр о летар и нар нэгдэгтү н “ гэж у р иаллаа.Оло н сая пр о летар иу д энэ у р иан до р нэгдлээ. Ган ү згээ Мар кс ах ин ах ин х у р длу у лах адКапитализм дар лалаа дах ин дах ин шир ү ү сгэлээ. Дар лагч ангийг тү лх эн у нагаах ыг Мар кс заах ад ньДар лагдсан пр о летар иу дын эр х чө лө ө ний замыг нээх эд нь Сая сая ажилчдын х у вьсгалч гар у у д яр алзлаа.Шив шинэ дэлх ийн амгалан дү р то до р ло о . 1 9 5 3 о н. Ленин – Мо сква Зү г зү гийн о р ныгТу яа гэр лээр гийгү ү лж Зү ү о р о х гү й эвийгТү мэн о ло нд заяасан Үнэн зө в ялалтынЭцэг нь бо лсо н Ленин Үү р дийн энх тайвныЭх нь бо лсо н Мо сква Үндэстэн о лны х ү ү х дийнАр иу н ир ээдү йг х о лбо ж Үнэн ар иу н х эр гийнАлтан жигү ү р ийг дэлгэсэн Үнэн зө в ялалтынТу г нь бо лсо н Ленин Үү р дийн энх тайвныТү шиг нь бо лсо н Мо сква Сар у у л жар галын нар аарГийгү ү лж байдаг гү р эн Сайн санаатан бү х нээрХү р ээлү ү лж байдаг нийслэл Үнэн зө в ялалтынНар нь бо лсо н Ленин Үү р дийн энх тайвныОд нь бо лсо н Мо сква. 1 9 5 1 .о н Мо сква гийн Ду у н Хо нго р минь р адио го о чангалаар ай,Кр емлийн цаг у янгалж байна шү ү . Хо но гшиж дассан ду у гаар “ Мо сквагаас яр ьж байна “ гэнэ дээ.Хо ёр биеэ шир тэж баясанх ан су у ж х о ёу лаа Хо сгү й сайх ан Мо сквагийн ду у гӨвгө н бу у р ал Кр емлийн ө ндө р цамх аг дээгү ү р Үү лэн ө нгө т тагтаан сү р эг нисэж яваа нь ү зэгдэх юм.Үр гэлж баяр аар гийсэн ү йлдвэр заво д до тр о о Өнө р Зө влө лтийн х ү мү ү с ажиллаж байгаа нь х ар агдах юм.Чагнав у у ? Хо нго р минь. Ижил- До ны су вгаар , Мар гад эр дэнийн бар аатай галт о нго ц х ө вж явааг !Со нсо в у у ? Хайр т минь. До р но дын ган замаар Зө влө лтийн бэлэг наашаа гар лаа гэж байгааг !Амьдр ал ү нэн х о ёр ыг ингэж ду у лгаж байдагт нь “ Амер икийн ду у х о о ло й “ шиг шал х у длаа чалчдаггү йд ньМө нх сар у у л Кр емлийн гэр элт о д гялалзан байдаг Мо сквагийн ду у г со нсо х до о ду р тай юм би чинь !Хо нго р минь р адио го о чангалаар ай, Кр емлийн цаг у янгалж байа шү ү .Хо но гшиж дассан ду у гаар “ Мо сквагаас яр ьж байна “ гэнэ дээ Хо ёр биеэ шир тэж баясанх ан су у ж х о ёу лааХо сгү й сайх ан Мо сквагийн ду у г со нсьё ! 1 9 5 2 о н Өдө ржин б и Ула а н та лб а йга а р ява в. Өдө р жин би Улаан талбайгаар явав.Өө р ө ө мэдэлгү й бү х эл ө дө р эр эл х ийв. Уг нь би энд зү гээр л ир сэн юм.Улаан талбайд о чьё л гэж бо дсо н юм. Хар ин, энд Сү х баатар ын мө р бийг,Хар ах нү дэнд о до о яасан ч ү зэгдэх гү йг, Ар иу н гар аар бү тээгү й тэр ду р сгалыгАлдар т Улаан талбай х адгалж байгааг Сэтгэлдээ санаж, талбай дээр явах адСү лжмэл у галзтай мо нго л гу тлын чимээ гар ч Сү х баатар тай ө дө р жин х амт байх шиг санагдав. Үнэндээ тэр мө р ийг би эр ээгү й бо ло вчИтгэл х айр ын х ү чинд зах ир агдаж Өдө р жин би у лаан талбайгаар явав. Лениний ту х а й ду у Ху у чин тө р ийн ту у р гыг х алжШинэ нийгмийн то о ныг ту лж Нийгэм жу р амт у лсаа байгу у лжНийт о лно о тэгш жар гу у лсан Со д ЛенинСу у т Ленин Ленин –Гэр элт о д шиг Замд бар имжаатай,Ленин гэгээн тэнгэр шиг Ор чло нд тү гээстэй.Ор о с х ү н шигээ эгэл тө р ж Оло н ү ндэстний х айр ыг бу лаажЗо н о лных о о тэмцлийг манлайлж Зо вло н жар галыг х амт ту у лсанЭгэл Ленин Их ЛенинЛенин Эцгийн дү р шигЗү р х энд у яатай Ленин –Эх ийн сэтгэл шиг Бү х энд энэр элтэйСу у т Мар ксын у х ааныг тэлж Сар у у л ко мму низмын дү р ийг то до сго жХү н тө р ө лх тний заяаг тэтгэж Хү р эх ир ээдү йн замыг заасанЗө нч Ленин Мө нх ЛенинЛенин – Цаст о р гил шигОр чло нд бар аатай Ленин –Нар т х о р во о шиг Оло нд тү шигтэй. 1 9 7 0 о н. МОСКВА Мо сква минь, Мо сква минь,Мо нго л эх ээс минь ө ө р цгү й Эр дмийн сү ү гээ шимү ү лсэнЭр х эм их ачтан минь Мо сква минь, Мо сква миньМо нго л ну тгаас минь ө ө р цгү й Элэг зү р х энд ө ө р иймсө жИдээшиж дассан гэр минь Алс х о лын Мо нго лынАз жар галтай эзэн Ар д язгу у р т х ү нийАлаг ү р гэлээ ч би Сү р лэг Мо сква чинийСү ү шиг х айр анд багтаж Өр зү р х энд чинь ү ү р ээ бар ьсанӨчү ү х эн х ар аацай билээ би. Анх чамдаа ир жУлаан талбай дээр гар аад Ау гаа их ЛениндЦэцэг ө р гө х дө ө би Амьд явах насандЦээжинд дандаа байдаг Аавын сайх ан дү р ийгОлж ү зсэн билээ би Энх р ий о ло н ү р стэйЭлгэн ө вө р т чинь багтаж Эр дмийн сү ү ний чинь шимийгЭгнэгт х ү р тэх дээ би Энэ яваа насандАчийг нь х ар иу лж ду у сашгү й Эх ийн х алу у н х айр ыгОлж амссан билээ би. Идэр бү р гэд шиг сү р тэйЭр чү ү лийн чинь зангаас Эр х ү ний гү ндү ү гү йгОлж х ар сан билээ би Ингэн нү дэн то р мо йсо нЭмэгтэйчү ү дийн чинь цар айнаас Эх х ү ний го о сайх ныгОлж ү зсэн билээ би Өнө р сайх ан бү лийн чиньӨө др ө г сайх ан жавх аанаас Үндэстэн о лны нө х ө р лө лийнҮр шимийг х ар сан би. Анд о ло н нө х дийн чиньАз заяатай х о лбо о но о с Ах дү ү гийн бар илдлагынАу гаа гайх амшигийг мэдэр